Jak uratować zamek?

W Olkuszu

 Stowarzyszenie "Zamek Rabsztyn", które zawiązało się przed kilkoma miesiącami, przedstawiło burmistrzowi Olkusza Januszowi Dudkiewiczowi program wstępnych prac, które pozwolą zabezpieczyć ruiny rabsztyńskiego zamku. Głównym celem Stowarzyszenia, kierowanego przez Mariana Maryszewskiego, jest doprowadzenie do częściowej rekonstrukcji położonych nieopodal Olkusza ruin gotyckiego zamku Rabsztyn.
 Najważniejsze jednak jest zabezpieczenie ruin przed dalszą dewastacją: w tym celu trzeba podmurować najniżej położone otwory okienne oraz usunąć drzewa i krzewy, których korzenie niszczą fundamenty oraz ściany budowli. W dalszej kolejności przewidywana jest naprawa korony murów, dzięki czemu obiekt doprowadzony zostałby do stanu ruiny trwałej. Do prac murarskich planuje się wykorzystać kamienie z rumowisk, zalegających zamkowy dziedziniec. Znalezione podczas prac fragmenty oryginalnej kamieniarki pozwolą stworzyć lapidarium.
 Program prac zabezpieczających został wstępnie zaakceptowany przez władze Olkusza. Jeśli znajdą się fundusze w przyszłorocznym budżecie, wiosną można będzie rozpocząć ratowanie ruin. Przed podjęciem prac konieczne będzie uzyskanie zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków. Władze stowarzyszenia zamierzają zainteresować ideą ratowania ruin rabsztyńskiego zamku młodzież olkuskich szkół oraz lokalnych przedsiębiorców.
 W ciągu najbliższych tygodni ukazać się ma bezpłatny folder, opisujący historię zamku oraz przybliżający cele statutowe stowarzyszenia, w którym działa kilkanaście osób. Są wśród nich urzędnicy, nauczyciele, prawnicy, przedsiębiorcy, reprezentanci środowisk harcerskich, władz olkuskiego oddziału PTTK i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Włoskiej. Członkami Stowarzyszenia zostali m.in.: burmistrz Olkusza Janusz Dudkiewicz, radny sejmiku małopolskiego Marek Dąbek, wójt Klucz Małgorzata Węgrzyn, przewodniczący olkuskiej Rady Miasta Janusz Mentlewicz. Plany stowarzyszenia obejmują organizację konkursów wiedzy o zamku, spotkań rycerskich, imprez artystycznych.
 Pilnych prac konserwatorskich wymagają zwłaszcza ruiny tzw. zamku dolnego. Przed kilkoma laty uzupełniono resztki murów w okolicach bramy, ze względu jednak na brak pieniędzy prace przerwano. Ważnym elementem działania stowarzyszenia będzie promocja turystyczna tego cennego obiektu.
 Działka, na której położona jest rabsztyńska warownia, pozostaje własnością gminy Olkusz. Formalny nadzór nad zamkiem sprawuje Miejski Ośrodek Kultury, który ze względu na szczupłość swego budżetu nie jest w stanie finansować prac konserwatorskich. W ubiegłym roku władze miejskie Olkusza były zainteresowane sprzedażą lub długoletnią dzierżawą ruin z zachowaniem ich historycznego charakteru.

(SYP)

Zamek Rabsztyn

 Historia zamku rozpoczyna się w XIII wieku, kiedy możny małopolski ród Toporczyków z Morawicy zbudował na skale pierwsze umocnienia. Pod koniec XIV w. powstała strażnica królewska. Zamek miał bronić granic Małopolski przed atakiem ze Śląska, będącego własnością Czech. Pod koniec XIV wieku Władysław Jagiełło przekazał zamek Spytkowi z Melsztyna. Później starostą rabsztyńskim został Andrzej Tęczyński, który w 1443 roku rozpoczął odbudowę i wzmocnienie warowni. Od początku XVI stulecia zamkiem władały trzy pokolenia Bonerów. Na początku XVII w. Rabsztyn objął marszałek wielki koronny Zygmunt Myszkowski, który przed 1615 rokiem wzniósł zamek dolny, będący nieobronną siedzibą magnacką. Ruiny tego renesansowego pałacu można oglądać do dzisiaj. Podczas potopu zamek został spalony przez Szwedów. Na początku XVIII wieku u jego podnóża zbudowano dwór. Od połowy XIX w. miejscowa ludność rozbierała mury, a poszukiwacze skarbów wysadzili w powietrze wysoką, cylindryczną wieżę, zbudowaną z wapienia i cegły.