Miś Kolargol z wieczorynki, pierwsza Barbie, a nawet zabawkowy smok z XIII wieku. To wszystko zobaczysz na Dolnym Śląsku. Gdzie?

No bo jak inaczej można było nazwać to miejsce. Ale ta nazwa niemalże ciężko przechodzi przez gardło. Bo to wcale nie jest takie typowe muzeum! To miejsce, w którym odpływamy w niezwykły, artystyczny i jednocześnie technologicznie zaawansowany świat, gdzie tradycja i realizm łączą się z kreatywnym surrealizmem. A lekcja historii w kudowskim muzeum powinna być najmilszym obowiązkiem każdego Dolnoślązaka - bez względu na wiek.

- Choć muzeum zostało otwarte w grudniu 2002 roku, kolekcja gromadzona była znacznie dłużej. Nikt jednak z naszej rodziny nie potrafi określić, od kiedy dokładnie - mówi Urszula Ozierańska-Pasławska, menadżerka i córka założycieli muzeum. - Inicjatywa zaczęła się w domu mojej mamy, nauczycielki z zawodu. W jej rodzinie zabawki traktowane były "poważnie". Nie wyrzucano więc ich, a raczej przechowywano.

Pani Urszula wspomina, że dom jej mamy był w stanie pomieścić znacznie więcej niepotrzebnych misiów, lalek czy żołnierzyków. Kolekcja powiększała się o zabawki po kuzynach i kuzynkach, a potem po ich dzieciach i wnukach. I od tej właśnie kolekcji wszystko się zaczęło, szczególnie, że po czasie miejsca zwyczajnie zabrakło.

Maria Ozierańska, mama pani Urszuli lubi szyć. Tato, Marian z kolei majsterkuje. Dzięki ich zdolnościom i zaangażowaniu zepsute zabawki zyskują tu drugie życie.

- Przyjmujemy wszystko, bo gdy jedna lalka nie ma ręki, inna nogi, a trzecia głowy, razem mają wszystko - wyjaśnia menadżerka.

Zabawki trafiają dziś do muzeum na różne sposoby. Ozierańscy nabywają je lub dostają. I tak na przykład w muzeum znajdziemy latarnię magiczną - jeden z pierwszych aparatów projekcyjnych. Została wyprodukowana w Breslau, a muzealnicy kupili ją we Wrocławiu na giełdzie staroci pod Halą Stulecia. Uroczy domek dla lalek, który właścicielka ofiarowała muzeum będąc w wieku 80 lat, w całości zbudowali jej rodzice. A Miś Kolargol przyjechał tu prosto z oryginalnego planu filmowego! - Naturalnie musimy pamiętać, że kukiełek było kilka, bo zużywały się na planie. Niemniej, jedna z nich trafiła właśnie do nas - podkreśla pani Urszula.

Lata temu do kolekcji Ozierańskich dołączyły zabawki pochodzące z muzeów archeologii w Warszawie i Elblągu. Znajdziemy wśród nich gwizdki czy grzechotki, których wiek datuje się na trzecie stulecie naszej ery. Są też zabawki sprzed naszej ery. Tu także znajdziemy zabawkowego smoka z XIII wieku.

- W naszej własnej kolekcji są zabawki, które mają ponad 200 lat - opisuje pani Urszula. - Bardzo lubię gdy odwiedzające nas dzieciaki widząc te wiekowe zabawki i zagłębiając się w ich historię stwierdzają, że są one lepsze niż te dzisiejsze - dodaje.

Do niesamowitości w muzeum, nad którymi rozpływają się nie tylko młodzi turyści należy 120-letnia lalka o trzech twarzach. Pani Urszula demonstruje jej działanie, porównując pomysł dawnego twórcy do obecnych, wykorzystywanych w Lego. - Jeśli odwiedzający mówią, że lalka o trzech twarzach okalających głowę jest straszna, zawsze odwołuję się do ludzików z Lego, które pod włosami mają drugą twarz - wyjaśnia i zaznacza. - Jest to raczej jedyna w naszym kraju lalka tego typu, eksponowana w muzeum.

Sprawdź co zobaczysz w Muzeum Zabawek!

W muzeum obejrzymy też jeden z pierwszych ruchomych obrazów, jakie powstały 200 lat temu. Na praksinoskopie umieszcza się cylinder z poklatkowo narysowaną postacią w ruchu. Urządzeniem się kręci i patrzy przez szpary między "ramkami". Wprawiając praksinoskop w ruch sprawiamy, że i postać zaczyna na przykład biec.

W muzeum znajdziemy ogrom eksponatów, które oddają codzienność naszych przodków. - Kiedyś kierowano się zasadą, że zabawka to dorosłe życie w miniaturze - tłumaczy menadżerka. - Jak najlepiej nauczyć, jeśli nie przez zabawę?

Dlatego za gablotami leży np. zestaw małego majsterkowicza (z bardzo ostrą piłą i ciężkim młotkiem!). Jest tu też kuchnia czy kombajn w miniaturze. Ale rarytas stanowi zbiór zabawek sakralnych z małym kościołem, zakonnicą i księdzem, czy miniaturowymi hostią i kadzidłem.

Niektóre z zabawek w muzealnych gablotach są naprawdę rzadkie.

- Są to zabawki, które kojarzą tylko osoby, w których czasach te przedmioty były modne. Do takich należą na przykład zwierzątka harmonijki, czy pudełko zabawek z dwiema myszkami wewnątrz. Ale w muzeum mamy też przedmioty ponadczasowe. Na przykład bączek śrubowy to wynalazek liczący sobie ponad 1000 lat. Dziś też się go produkuje - wylicza pani Urszula.

Niewykluczone więc, że w przyszłości w placówce swoje miejsce znajdą fidget spinnery, czy zabawki Fisher Price. Choć te już tu są, bo firma produkuje od dawna. - Zawsze patrzymy na trwałość materiałów, z jakich stworzono dany produkt - podkreśla menadżerka.

W pracowni, w której z panią Urszulą jest kilka koników na biegunach. To ta zabawka jest symbolem muzeum państwa Ozierańskich. Jeden z koników, jak wiele innych eksponatów w muzeum pochodzi z Dolnego Śląska. Powstał w Kudowskich Zakładach Przemysłu Zabawkarskiego.

- Mimo że pierwsze muzeum zabawek powstało lata temu w Kielcach, nawet jego założyciele nie wiedzą ile było spółdzielni polskich, produkujących zabawki. My ten nasz rodzimy dorobek dopiero poznajemy. Naszą opiekunką merytoryczną jest dr Dorota Żołądź-Strzelczyk, która napisała wiele książek o polskich zabawkach - mówi menadżerka.

W muzeum w jednej z gablot odnajdziemy prostą zabawkę. Kudowski dzięcioł, także tradycyjny produkt lokalny, wprawiany w ruch za pomocą sprężynki, schodzi po "pniu drzewa" i dziobie. Tę i dwie inne zabawki można nauczyć się wykonywać na warsztatach organizowanych w pracowni muzealnej.

- Przychodzą i przyjeżdżają do nas ludzie w każdym wieku. Warsztaty prowadzimy dla zorganizowanych grup, ale też dla pojedynczych osób. Koszt jednej zabawki to 20 złotych - opowiada pani Urszula.

Dzięki zaangażowaniu i wielowymiarowej miłości do zabawek, państwo Ozierańscy zdołali otworzyć drugie muzeum - na drugim końcu kraju. Placówka działa w Krynicznie-Zdroju.

Sprawdź co zobaczysz w Muzeum Zabawek!

Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju jest czynne codziennie poza Wielkanocą, Wszystkimi Świętymi, Świętami Bożego Narodzenia i poniedziałkami w marcu i listopadzie.

• maj-sierpień: od 9:00 do 18:00
• wrzesień: od 10:00 do 18:00
• październik-kwiecień: od 10:00 do 17:00

Bilety wstępu:

• Bilet Normalny: 23 PLN
• Bilet Ulgowy: 18 PLN*
• *Dzieci, młodzież szkolna, studenci, emeryci, renciści.
• Dzieci do dnia 4. urodzin włącznie wstęp bezpłatny