II Rzeczpospolita przywróciła Order Orła Białego i Krzyż Virtuti Militari, przy tym jednak ustanowiła kilka zupełnie nowych odznaczeń

W II RP przywrócono ordery, które nadawano w Polsce przedrozbiorowej. Najwyższą rangę miał Order Orła Białego ustanowiony jeszcze przez Augusta II Mocnego w 1705 roku.

– W okresie PRL-u Order Orła Białego właściwie zniknął – mówi dr Łukasz Koniarek, kierownik Działu Numizmatycznego Muzeum Lubomirskich. – To znaczy był i nie był, istniał tylko w pojęciu historycznym, w rzeczywistości został zastąpiony przez najwyższe odznaczenie Polski Ludowej, czyli Order Budowniczych Polski Ludowej. Order Orła Białego powrócił w 1989 roku i jest dzisiaj najbardziej prestiżowym i najstarszym odznaczeniem państwowym w naszym kraju.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku powrócił także Order Virtuti Militari, najwyższe polskie odznaczenie wojenne, nadawane za wybitne zasługi bojowe. Ustanowione przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego 22 czerwca 1792 r. jest jednym z najstarszych orderów wojennych na świecie.

Jednak II RP miała też swoje zupełnie nowe odznaczenia. Najbardziej znanym jest Polonia Restituta, czyli Order Odrodzenia Polski. Jak ważne było to odznaczenie świadczy fakt, że zostało ustanowione w 1919 roku. Rok później Rada Obrony Państwa wprowadziła rozporządzeniem kolejne odznaczenie – Krzyż Walecznych. Nadawano je „celem nagrodzenia czynów męstwa i odwagi, wykazanych w boju” przez oficerów, podoficerów i szeregowców. Krzyż Walecznych mogli otrzymać także cywile, którzy wykazali się męstwem na polu walki.

– Krzyż Walecznych może być przyznawany kilkakrotnie i wtedy odznaczony nie nosi kilku odznaczeń – wyjaśnia dr Łukasz Koniarek. – Zamiast tego ma tak zwane okucia na wstążce, czyli metalowe tasiemki z liśćmi lauru oznaczające kolejne nadania. Były przypadki nawet pięciokrotnego nadawania Krzyża Walecznych i wtedy odznaczony ma na wstążce cztery okucia, a piąte nadanie oznacza cały Krzyż.

Bardzo prestiżowym, dzisiaj nieco zapomnianym, odznaczeniem był Krzyż i Medal Niepodległości. Z inicjatywą ustanowienia tego odznaczenia wyszła w 1928 roku Aleksandra Piłsudska. Po dwóch latach Krzyż i Medal Niepodległości został ustanowiony rozporządzeniem Prezydenta RP w celu „odznaczenia osób, które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Polski w okresie przed wojną światową lub podczas jej trwania oraz w okresie walk orężnych polskich w latach 1918-1921, z wyjątkiem wojny polsko-rosyjskiej na obszarze Polski”. W pierwszej kolejności Krzyże i Medale Niepodległości przyznawano żyjącym jeszcze w latach międzywojennych weteranom powstania styczniowego.

– W okresie PRL-u Krzyż i Medal Niepodległości miały zakaz cenzuralny – opowiada dr Łukasz Koniarek. – Na przykład nie można było wymieniać ich w biogramach, umieszczać na nagrobkach. Dlaczego? Ponieważ Krzyż Niepodległości został wprowadzony i przyznawany osobom, które w PRL-u, ładnie mówiąc, miały być wymazane z polskiej historii. To były osoby, które walczyły o niepodległość w latach pierwszej wojny światowej i wojen o granice odrodzonej Polski – uczestnicy bojów z Ukraińcami, Litwinami i bolszewikami.