Nietrudno się domyślić, że postacie te stworzono przez analogię do takiego ciągu nazewniczego, jak Bytom - do Bytomia - w Bytomiu, Radom - do Radomia - w Radomiu, Stradom - do Stradomia - w Stradomiu, Oświęcim - do Oświęcimia - w Oświęcimiu.
Śrem jednak należy odmieniać według paradygmatu twardotematowego: jadę do Śremu - przyglądam się Śremowi - zachwycam się Śremem - byłem w Śremie. Śremski to przymiotnik od tej nazwy utworzony, a nazwy mieszkańców od niej wywiedzione to kolejno śremianin, śremianka, śremianie.
Etymologia szeregu Bytom - Radom - Stradom - Oświęcim wiedzie nas do archaicznych imion słowiańskich o takim brzmieniu, związanych znaczeniowo z formami być, rad, (po)stradać, święty.
Nazwy miejscowe dzierżawcze o pierwotnym znaczeniu gród (własność) Bytoma, Radoma, Stradoma, Oświęcima (Bytoma, Radoma itd. - jak Adama, Erazma) powstały przez dodanie do nich przyrostka -j, który nie dochował się do czasów piśmienniczych, ale zmiękczył poprzedzające go m: Bytom', Radom', Stradom', Oświęcim'. Ta wygłosowa miękkość zanikła w wieku XVIII i od tej pory mamy w mianowniku twarde m: Bytom, Radom, Stradom, Oświęcim. Jedynym śladem we współczesnym języku po dawnym przyrostku j i po dawnej miękkości są brzmienia przypadków zależnych: Bytomia - Bytomiowi - Bytomiem, Radomia - Radomiowi - Radomiem, Stradomia - Stradomiowi - Stradomiem, Oświęcimia - Oświęcimiowi - Oświęcimiem.
Pochodzenie nazwy wielkopolskiego, nad Wartą położonego grodu Śrem jest o wiele trudniejsze do wyjaśnienia. Jej zapisy występują od XII wieku: Zrem 1136, Srem 1212, Sireme 1234, Serem 1242, Srzem 1366, Szrzem 1436, Strzem 1451, Szrem 1846, Szrem albo Śrem 1892. Przyjmuje się, że w średniowieczu był to Śrzem, niekiedy ze wstawnym t między ś-rz: Strzem (por. na ten temat np. Maria Malec, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Kraków 2003, str. 238).
Dzisiejsza postać Śrem byłaby rezultatem zmiany śrz na śr - typowej w polszczyźnie (śrzoda - środa, w pośrzodku - w pośrodku). Niektórzy badacze, w tym wrocławski onomasta prof. Stanisław Rospond (1906-1982), wywodzą Śrem od praindoeuropejskiego rdzenia ser (słowiański czasownik sreti) o znaczeniu płynąć.
Inni wiążą go etymologicznie ze staropolskim słowem śrzon - szron, a ściślej - z jego niepoświadczoną w źródłach, przypuszczalną formą śrzem - od prasłowiańskiego serm biały. Taka interpretacja wiązałaby Śrem - dawny Śrzem - z jasną barwą gleby lub roślinności w miejscu powstania osady. Jak Państwo widzą, nie jest to wszystko jednoznaczne.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
