Transformacja energetyczna w obliczu wyborów do Europarlamentu: "Zaczynam obawiać się o polski los"

- Ciężka praca, którą prof. Buzek wykonuje w Parlamencie Europejskim rzeczywiście teraz owocuje - przyznał przed rozpoczęciem konferencji "Industry in Transition" Tomasz Zjawiony, prezes Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach.
Jak wskazuje, koszt transformacji energetycznej w całej Unii Europejskiej wynosi 40 bilionów euro, w tym 2,5 bilionów euro dla Polski.

- To jest potężna kwota, którą musimy wygenerować - wyjaśniał. - Tu mamy przemysł górniczy, mamy ciężką energetykę. W momencie kiedy popelnimy jakieś błędy i złe decyzje to rzeczywiście może się skończyć źle, nie tylko dla naszego regioniu, ale także przemysłu całej Polski - dodaje.

Prof. Jerzy Buzek, premier w latach 1997-2001, poseł do Parlamentu Europejskiego, który niemal od samego początku bierze udział w transformacji Śląska, nie ukrywał swoich obaw.

- Zaczynam obawiać się o polski los w ramach Unii Europejskiej. Trzy partie, które będą startowały w wyborach europejskich, mają w nazwie polexit - przyznaje w wystąpieniu otwierającym konferencję "Industry in Transition".

Podkreślił, że decyzje o transformacji energetycznej były podejmowane także przez polski rząd.

- To nie są sprawy narzucone nam przez los, przez, jakieś złe układy przeciwko nam, tylko my się na to wszystko zgodziliśmy - stwierdził. - Mówię o tym dlatego, że zaczynam się naprawdę obawiać o polski los w ramach Unii Europejskiej. Nie chcę nikogo straszyć, ale brexit zaczynał się dokładnie tak samo. Dzisiaj trzy partie, które będą startowały w wyborach europejskich, mają w nazwie polexit. Proszę zdawać sobie sprawę: one mają w sposób świadomy wybrane hasło "wychodzimy z Unii" - dodał.

Jak wskazał, teraz dzięki wprowadzeniu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji droga transformacji w kierunku neutralności klimatycznej zarówno naszego regionu jak i kraju jest zdecydowanie łatwiejsza.

- Udało się wymyślić Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Dzisiaj nasze województwo śląskie ma dwa razy więcej pieniędzy rocznie, niż miało kiedykolwiek wcześniej. To wszystko dzięki Unii, dzięki temu, że mieliśmy dobry pomysł. Dzisiaj dla naszego kraju musimy mieć pomysł, w jaki sposób zachęcimy naszych obywateli do aktywnej obecności w Unii Europejskiej - wskazał.

- Jeśli będziemy stosowali taką zasadę, że trzeba zniszczyć to co mamy, przed zbudowaniem czegoś nowego, to wpływ będzie katastrofalny, ponieważ wpadniemy w zapaść cywilizacyjną - komentuje Jerzy Markowski, były minister górnictwa. - Jeśli natomiast będziemy spoojnie, w ramach transfromacji, a nie rewolucji, przechodzili do nowoczesnych technologii, co z resztą na Śląsku robimy od lat, to przejdziemy przez to obronną ręką, dużo lepiej niż wiele innych przemysłowych regionów w Europie. Trzeba się nie bać przemian. W trasformacji trzeba widzieć nadzieję i szansę. Śląsk ma genetyczne uwarunkowania wśród swoich mieszkańców, którzy się wychowywali od kilkunastu pokoleń w ścisłym rygorze technologicznym - wyjaśnił.

Podczas konferencji głos w formie online zabrał także Thierry Breton komisarz UE ds. rynku wewnętrznego, który wskazywał rolę Polski w transformacji energetycznej Unii Europejskiej.

- Jesteśmy kilka miesięcy przed wyborami europejskimi i my, jako europejscy mamy obowiązek sprostać oczekiwaniom, a także aspiracjom naszych współobywateli - mówi Thierry Breton – Komisarz UE ds. rynku wewnętrznego. - Żadne państwo oraz żaden region nie może samodzielnie podjąć nadchodzących wyzwań i jednocześnie gwarantować miejsc pracy i dobrobytu. Weźmy na przykład region na zachodzie, Silesię, centrum przemysłowe Polski. Z jego łączącym dziedzictwem, czy łańcuchami dostaw energii, jest doskonałym podsumowaniem wyzwań, przed którymi stoi cały europejski przemysł. Po pierwsze, dywersyfikacja, po drugie, prowadzenie czystej transformacji. A następnie, zaostrzanie naszej innowacyjnej i zaangażowanej krawędzi i oczywiście, zachowanie naszych miejsc pracy i naszej godności. Aby zrealizować tę transformację, potrzebujemy odpowiednich narzędzi i odpowiedniego ramy - wyjaśnia.

Jednym z "narzędzi" ma być akt o surowcach krytycznych, który UE przyjęła w marcu 2024 r., ponieważ popyt na metale ziem rzadkich ma w najbliższych latach wykładniczo rosnąć. Surowce krytyczne to surowce o dużym znaczeniu gospodarczym dla UE, są często niezbędne w wielu różnych strategicznych sektorach, między innymi w sektorze energii ze źródeł odnawialnych, przemyśle cyfrowym, sektorze kosmicznym i obronnym oraz sektorze opieki zdrowotnej.

- Akt o Krytycznych Surowcach, który wejdzie w życie tego maja, zapewni dostęp do surowców dla naszej przedtransformacji, ale także dla naszego przemysłu obronnego. Polska, ze swoją ekspertyzą górniczą, może przewodzić naszym wysiłkom na rzecz rozwoju projektów wydobywczych i rafineryjnych. Wkrótce ogłosimy pierwszy nabór wniosków na strategiczne projekty surowcowe - zapowiada Thierry Breton.

Parlament Europejski Rada UE zawarły także porozumienie ws. Dyrektywy o przemyśle net-zero (NZIA). Zgodnie z przyjętym projektem do 2040 Unia Europejska ma zbudować moce produkcyjne technologii zeroemisyjnych, które spełnia co najmniej 40 proc. unijnego zapotrzebowania.

- Akt o Przemyśle net-zero pomoże Europie zbudować jej przemysłową różnorodność na przykład w sektorze stalowym, gdzie Polska również ma ważną rolę do odegrania - mówi. - Nasze działania są niezbędne, aby sprostać globalnym wyzwaniom, takim jak rosnąca konkurencja ze strony Chin czy Stanów Zjednoczonych w dziedzinach takich jak produkcja stali czy przemysłu solarnego. Aby utrzymać równowagę rynkową i wspierać nasze przemysły, konieczne jest zwiększenie środków i budżetu UE. Tylko w ten sposób możemy zapewnić Europie silną pozycję w przemyśle net-zero i chronić nasze interesy gospodarcze - dodaje.

Jak wskazała prof. Marzena Czarnecka, dyrektywy unijne są pomocne w polskiej transfromacji energetycznej, natomiast polskie prawo dobudowywało do tego taką historię, rodzącą pewnego rodzaju kontrowersje" - (...) że to, co jest proste, staje się trudne. Tego byśmy chcieli uniknąć i mam nadzieję, że w tym kierunku będziemy podążać - powiedziała Marzena Czarnecka, minister przemysłu.

Wskazała także, że do Sejmu trafił projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej, zgodnie z którym do ministerstwa trafi nowy dział „gospodarka surowcami energetycznymi" - obejmujący atom, ropę i gaz (w tym wodór).

- Ta ustawa zakłada, że wszelkie surowce będą jakby skomasowane na Śląsku ze względu na to, że miks energetyczny ma prowadzić , w zakresie tych surowców , od węgla do atomu. Nie wyobrażam sobie sytuacji, żebyśmy o miksie energetycznym decydowali w innym miejscu niż Śląsk - powiedziała. - Chcielibyśmy, żeby ta transformacja była łagodna, a łagodna będzie wtedy, jeżeli prawo będzie pomagać, a nie przeszkadzać - dodała.

Tymczasem prezes Węglokoksu Tomasz Ślęzak ocenił, że węgiel koksowy będzie wykorzystywany w przemyśle stalowym jeszcze przez co najmniej 15 lat.

- Węgiel koksowy będzie nam potrzebny tak długo, jak długo nie będziemy w stanie wdrożyć alternatywnych technologii. W warunkach europejskich to naprawdę długi dystans - wskazał, zaznaczając jednocześnie, że transfromacja jest konieczna, jednak sam dobry plan i publiczne wsparcie nie wystarczą - powiedział podczas panelu dyskusyjnego. - Mamy pomysły na fundusze, ale prawda jest taka, że stosowanie tych instrumentów jest typowo europejskie – masa biurokracji sprawia, że uruchamianie tych środków nie jest proste - dodał podczas panelu "Otwarta autonomia strategiczna UE: recepta na wyzwania XXI wieku".

W dyskusji brali udział także: Luiz Hanania – Dyrektor Generalny Grupy Veolia w Polsce, Prezes Zarządu, Maurits Bruggink - Sekretarz Generalny The Critical Raw Materials Alliance oraz Axel Eggert – Dyrektor Generalny the European Steel Association (EUROFER).

Cristian-Silviu Buşoi – przewodniczący Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii PE zapowiedział, że Unia Europejska pracuje nad regulacją dotyczącą wodoru. Nowa dyrektywa ma pomóc w dekarbonizacji sektora gazowego w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Ponadto kraje UE będą mogły ograniczać import z Rosji.

- W środku Zielonego Ładu i jednocześnie agresji na Ukrainie, Europa boryka się z problemami, dotyczącymi cen energii. Regulacja dotycząca wodoru jest ważna. Dzięki profesorowi (prof. Jerzemu Buzkowi - przyp. red.) regulacje doprowadzą do ułatwienia tych rozwiązań, co wzmocni dostępność energetyczną i zwiększy potencjał wodoru w polskiej gospodarce - wskazał.

Jak podkreśla, Unia Europejska potrzebuje bezpiecznego sektora energetycznego.

- Czysta technologia jest ważna, ale należy pamiętać, że żadnej region i kraj nie może zostać pozostawiony z gdzieś z tyłu. Musimy działać solidarnie. Trzeba podejść ostrożnie do transformacji, aby minimalizować negatywne działania społeczne i gospodarcze - dodał.

Wskazał, że zarówno kraj, z którego pochodzi - Rumunia, jak i Polska, stoją na podobnej drodze do transformacji energetycznej.

- Partnerstwo z Unią Europejską i Rumunią jest tutaj bardzo pomocne. Kraj (Polska - przyp. red.), przez który przechodzą rurociągi gazowe pomogą wzmocnić naszą pozycję, zapewniając bezpieczeństwo i harmonię energetyczną - wyjaśnia. - Polska, podobnie jak wiele innych krajów, takich jak moja ojczyzna Rumunia, stoi przed wyzwaniem transformacji swoich przemysłów w kierunku dekarbonizacji, zapewniając jednocześnie konkurencyjność, wzrost, zachowanie i zwiększanie liczby miejsc pracy oraz zapewnienie autonomii strategicznej. Obejmuje to zmniejszenie zależności od paliw kopalnych, inwestowanie w niskoemisyjne źródła energii i przyjmowanie czystszych technologii - dodał.

Dyrektor European Steel Association Axel Eggert podczas panelu dyskusyjnego natomiast ocenił, że branża stalowa jest kluczowa z punktu widzenia celów transformacji Unii Europejskiej, ponieważ stal wykorzystuje się do produkcji wiatraków, paneli fotowoltaicznych czy pomp ciepła. Trudno to jednak pogodzić to z ograniczeniem emisji, ponieważ sektor wykorzystuje duże ilości węgla koksowego.

- Potrzebne są bardzo duże stalownie, które będą produkować duże ilości stali, a dopiero później patrzeć na to, gdzie ją zbyć. Warunek wstępny jest taki, aby mieć silny przemysł stalowy, który będzie w stanie produkować takie ilości i gatunki stali, jakich potrzebuje przemysł wojskowy – wyjaśnił.