Tak zmienił się Wrocław: Dworce, porty i lotnisko. Zobacz i sam porównaj [STARE ZDJĘCIA]

Dawni wrocławianie musieli cenić wygody, bo szybko akceptowali i starali się wprowadzić to, co mogło ułatwić im życie. Już w 1876 udzielono Johannesowi Büssingowi, przedsiębiorcy z Berlina, ważnej przez trzydzieści lat koncesji na budowę i eksploatację tramwaju konnego na terenie miasta.

DWORZEC GŁÓWNY

Zanim jednak mieszkańcom Wrocławia zamarzyło się wygodnie jeździć po mieście tramwajami, miasto połączyły ze światem kolejne linie kolejowe. Pierwsza była Kolej Górnośląska, która w 1842 poprowadziła tory z Wrocławia do Oławy. Trasa ta została przedłużona do Brzegu Opolskiego i Opola. Kolej oczywiście musiała mieć swoją stację. I miała. W latach 1841-1842 wzniesiono Dworzec Górnośląski, którego funkcję przejął po latach zbudowany tuż obok Dworzec Główny. Kolej Górnośląska uzyskała później również koncesję na linię kolejową Wrocławia z Poznaniem. Połączenie to ruszyło w roku 1856. Pasażerowie wsiadali do pociągów Kolei Poznańskiej na nowiutkim, w tych czasach, Dworcu Głównym.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

DWORZEC ŚWIEBODZKI

Drugą w kolejności spółką, która uzyskała prawo budowy własnej linii była Kolej Wrocławsko-Świebodzicka. Spółka najpierw, w roku 1842 wybudowała Dworzec Świebodzki , a rok później uruchomiła połączenie ze Świebodzicami, które nieco później zostało przedłużone do Wałbrzycha. Na trasie tej postawiono jeszcze jedną stację w granicach miasta – dzisiaj nazywa się ona Wrocław Zachodni, początkowo nosiła nazwę Muchobór Wielki.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

DWORZEC MARCHIJSKI

W 1844 kolejną linię uruchomiła Kolej Dolnośląsko-Marchijska, Dworzec Marchijski, dzisiaj już nie istniejący, wybudowano w odległości 200 metrów od Dworca Świebodzkiego. Ta spółka zapewniała transport kolejowy w kierunku Legnicy, a następnie przez Żagań i Gubin do Berlina i Marchii Brandenburskiej. Spółka ta straciła na znaczeniu na początku XX wieku, kiedy to woziła już jedynie pasażerów do Leśnicy będącej wówczas odrębnym miastem. Dworzec Marchijski został częściowo rozebrany w latach dwudziestych ubiegłego wieku, po wojnie przez chwilę pełnił jeszcze funkcje towarowe i ostatecznie został zlikwidowany w latach 50. XX wieku.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

ZOBACZ WIĘCEJ NA KOLEJNEJ STRONIE: KOLEJ WĄSKOTOROWA, ODRA I PORTY, LOTNISKO NA GĄDOWIE - KLIKNIJ

KOLEJ WĄSKOTOROWA

Zupełnie zapomnianą dzisiaj linią kolejową była Wąskotorowa Kolejka Wrocławsko-Trzebnicko-Prusicka . Jedyny ślad, jaki po niej pozostał (poza nielicznymi fragmentami torów) to dworzec kolejowy nazywany Dworcem Miejskim, a po wojnie Wrocław Główny Wąskotorowy, znajdował się niedaleko Dworca Nadoodrze, na dzisiejszym placu Staszica. Tak, chodzi o niewielki budynek z tak zwanego pruskiego muru tuż przy kościele pod wezwaniem św. Bonifacego. Kolej wąskotorowa miała sporo stacji na terenie miasta – na Polance znajdował się dworzec towarowy, na Karłowicach, Różance i Poświętnem – stacje pasażerskie. Odrębna nitka (odgałęzienie zaczynało się w okolicach dzisiejszego Wybrzeżu Korzeniowskiego prowadziła do portu miejskiego i kończyła się towarowymi bocznicami rozładunkowymi.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

O kolei we Wrocławiu można napisać opasłe tomisko. Ostatecznie to właśnie w wrocławski węzeł kolejowy łączy dziesięć różnych kierunków normalnych linii kolejowych i jednej wąskotorowej. I choć po wąskotorówce pozostało jedynie wspomnienie, a dzisiaj działa już tylko 9 normalnych linii (w tym osiem pełni funkcje pasażerskie) to nadal jesteśmy kolejową potęgą. Wystarczy wspomnieć, że w stolicy Dolnego Śląska zbudowano 26 stacji. 19 z nich do dzisiaj pełni swoje funkcje.

ODRA I PORTY

Wydawałoby się, że świetnie prosperująca kolej wyprze transport odrzański. Nic bardziej mylnego. Firmy przewożące towary i ludzi Odrą miały się dobrze. Wystarczą dwa przykłady. W grudniu 1887 r. spotkało u notariusza siedmiu kupców i bankierów, aby powołać Spółkę Akcyjną śląskich parowców, która miała przejąć majątek po firmie żeglugowej Chr. Priefert Reederei. Nową spółkę nazwano AG Schlesische Dampfer . W skład przejętego przez nią majątku wchodziła niemała flota: 9 parowców, 12 barek płaskodennych, 8 barek metalowych, 17 barek drewnianych różnej klasy, 3 inne barki. Wszystkie wyposażone były w osprzęt nawigacyjny. Ponadto spółka przejęła nieruchomości we Wrocławiu przy ul. Długiej nr 11, 13, 15, 17, 19, 24 – 26 i w Malczycach nr 1 i 223 wraz z 4 parowymi i 2 ręcznymi dźwigami. Przejęto także 12 koni, 10 we Wrocławiu i 2 w Malczycach, a także 10 wozów i kuźnię. Spółkę zarejestrowano w Królewskim Sądzie Rejonowym we Wrocławiu 21 lutego 1888 r. Kapitał założycielski spółki wynosił 1 mln marek. Samodzielnym prezesem spółki, posiadającym jej akcje o wartości 1000 marek, został kupiec Max Neubert z Wrocławia.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

W roku 1937 spółka SDC-BL była właścicielką 414.585 metrów kwadratowych niezabudowanych i 51.500 m kwadratowych zabudowanych gruntów. Jej majątek stanowiło także 36 dźwigów i nabrzeży przeładunkowych w Hamburgu, Wrocławiu, Wrocławiu-Popowicach, Koźlu-Porcie, Malczycach, Głogowie, Cigacicach, Fürstenbergu, Szczecinie, Berlinie, Magdeburgu, Halle, Havelbergu i Hanowerze. Między tymi miastami armator utrzymywał stałe regularne połączenie liniami pasażerskimi - ekspresowymi, pośpiesznymi i towarowymi. Zapotrzebowanie firmy na remonty oraz budowę nowych jednostek zapewniały dwie własne stocznie we Wrocławiu przy ul. Długiej oraz w Głogowie-Żarków. Stocznie zatrudniały po około 200 osób.

LOTNISKO NA GĄDOWIE

Najnowszym środkiem transportu, choć dzisiaj już o stuletniej tradycji, są oczywiście samoloty. We Wrocławiu jako pierwsze pojawiły się sterowce, popularnie zwane zeppelinami. Od nich wzięła się nazwa popularnych na kresach klusek – cepelinów. Na Gądowie powstało pierwsze we Wrocławiu Lotniosko , nie ma co ukrywać – wojskowe. Co więcej, było to jedno z pierwszych lotnisk w Niemczech.
W 1910 roku postawiono na Gądowie przenośny hangar dla sterowców. Trzymano tam Parseval PL-5. Niestety pierwszy sterowiec spłonął i jego miejsce zajął Parseval PL-9 (karierę zakończył w wojsku tureckim, gdzie go sprzedano). Lotnisko rozwijało się, postawiono przy nim pierwsze stałe hangary. Jednak od roku 1920 (po przegranej przez Niemcy I wojnie światowej i podpisaniu Traktatu Wersalskiego) obsługiwało ono wyłącznie samoloty pasażerskie. W lipcu 1932 w trakcie kampanii wyborczej do Reichstagu przyleciał do Breslau Adolf Hitler. Lądował tu także czterosilnikowy Junkers G 38ce, wówczas największy samolot na świecie.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

See the Pen Before and after image slider by wroclawska (@wroclawska) on CodePen.

W 1932 wybudowano betonowy hangar z wieżą przy dzisiejszej ulicy Lotniczej. W 1937 uroczyście oddano do użytku nowoczesny - istniejący do dziś - budynek zarządu lotniska, z wieżą kontroli lotów, reprezentacyjną halą przylotów i restauracją na tarasie widokowym Lotnisko zostało mocno uszkodzone po wojnie. Trzeba było rozminować i wyrównać teren, podobno trwało to do roku 1947. Jednak już od 1946 r. do 1958 port lotniczy na Gądowie obsługiwał regularne loty cywilne. Równocześnie był wykorzystywano przez Aeroklub Dolnośląski. Lotnisko na Gądowie zostało zamknięte w w 1978 roku, kiedy to podjęto decyzję o budowie tam bloków mieszkaniowych.