Święconka na Wielkanoc. Co włożyć do koszyczka? Jak przyozdobić? Lista i symbolika

Święconka to koszyk z pokarmami – głównie jajkami, chlebem i mięsem – święconych w Wielką Sobotę w Kościołach katolickich Polski i w innych europejskich krajach. Jest ona symbolem zmartwychwstania - zwycięstwa życia nad śmiercią i zbawienia, które dokonało się poprzez śmierć Jezusa na krzyżu. Zwyczaj ten, w naszym kraju pojawił się w XIV wieku.

Produktami, które przede wszystkim powinny znaleźć się w koszyczku wielkanocnym są:

• jajka (w postaci pisanek lub kraszanek) - znak odradzającego się życia
• obrane ze skorupki jajko, którym będziemy się dzielić z najbliższymi przy wielkanocnym śniadaniu. Zwyczaj podobny w swej formie i symbolice do bożonarodzeniowego łamania się opłatkiem.
• chleb - ciało Chrystusa
• kiełbasa i wędlina - symbolizują dostatek, zdrowie i płodność
• woda - znak przygotowania do nowego życia
• sól - symbol oczyszczenia
• babka, lub jej kawałek – ciasto to metafora umiejętności i doskonałości
• chrzan - znak siły fizycznej i krzepy.

To lista podstawowa. Do tego można też dodać inne produkty, co często wynika także z lokalnych zwyczajów i rodzinnych tradycji. Do koszyczka wielkanocnego można też włożyć pieprz, miód, ser,  masło (symbol dobrobytu) czy ocet (symbol łez wyrażający ciężki los synów Abrahama w Egipcie).

Niektórzy wkładają także czekoladowe jajka. W tradycji prawosławnej obowiązkowym elementem w koszyku są także pasach i czerwone wino. To na pamiątkę ostatniej wieczerzy, podczas której spożywał je Chrystus z apostołami.

Czym przyozdobić święconkę?
Najważniejszym elementem ozdobnym wielkanocnego koszyczka jest baranek. Symbol zwycięstwa życia nad śmiercią. Zazwyczaj jest on wykonany z cukru lub ciasta. Może być również w postaci ceramicznej figurki.

Wszystkie produkty powinny być nakryte białą serwetką. Można też białą chustą obłożyć cały koszyk. Z zewnątrz przyozdabia się go także bukszpanem, czyli symbolem nieprzemijalności, trwałości życia i nieśmiertelności. Z racji, że Wielkanoc to święta wypadającej się wiosną, niektórzy święconkę ozdabiają kwiatami, np. żonkilami.

Do święconki nie powinno się wsadzać ani zajączka, ani kurczaków w postaci figurek lub wyrobu czekoladowego. Mimo, że tradycja święcenia pokarmów podczas świąt Wielkiej Nocy ma korzenie pogańskie, to te zwierzęta nie mają odzwierciedlenia w symbolice tradycji chrześcijańskiej.

Oprócz Polski tradycja praktykowana jest także w innych krajach: graniczących ze Słowenią austriackich regionach Styrii, Karyntii, południowego Tyrolu oraz niemieckiej  Bawarii. Regiony te są katolickie, a tradycja święcenia pokarmów była tępiona przez reformację.

Święconka na ziemie zachodnie Polski – w tym na Dolny Śląsk - przyszła dopiero po 1945 roku wraz z Polakami z kresów. Wówczas ziemie odzyskane były pod mocnym wpływem niemieckiej ludności protestanckiej, a tradycja ta nie była praktykowana nawet przez tutejszych katolików.

Wyjątkiem były Kaszuby, ale i tam zwyczaj ten nie był silnie zakorzeniony. Na Górnym Śląsku zwyczaj święconki upowszechnił się dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, docierając tu razem z mieszkańcami centralnej Polski.