Średniowieczny most w Starej Kamienicy na Dolnym Śląsku. Drugi taki jest we francuskim Awinionie. Konstrukcję z kamienia przykrywały śmieci!

Stara Kamienica to wieś położona na przedpolu Gór Izerskich, na historycznym trakcie handlowym łączącym Jelenią Górę z Żytawą.

Pierwsza wzmianka z 1242 roku mówi, iż książę Bolesław Rogatka podarował siedem łanów ziemi i gród w Starej Kamienicy rycerzowi Siboto Scofowi – protoplaście znakomitego rodu śląskich rycerzy Schaffgotschów.

Krótko po 1560 roku średniowieczny zamek przemieniono w znakomitą renesansową rezydencję – jedną z najwspanialszych szlacheckich siedzib rodowych w Kotlinie Jeleniogórskiej. Hans Urlich von Schaffgotsch wybudował na tym miejscu nowy, murowany zamek. Kamienne założenie, w stylu gotycko-renesansowym powstało na planie prostokąta o wymiarach 37 x 55 m. Wzdłuż kurtyny północnej i wschodniej stały podpiwniczone budynki mieszkalne, a wjazd prowadził przez bramę, nad którą wznosiła się wysoka wieża. Całość była otoczona nawodnioną fosą. Niestety zamek spłonął w 1616 roku.

Został odbudowany w roku 1630. W 1702 roku zamek został poważnie uszkodzony przez powódź. W 1758 roku ponownie spłonął i już nie odzyskał świetności. Zamienił się w postępującą ruinę.

Z ory­gi­nal­ne­go zam­ku sto­sun­ko­wo do­brze za­cho­wa­ła się ru­ina wie­ży, wy­so­ka na dwa pięt­ra, z re­lik­tem ka­mie­niar­ki o­kien­nej, a tak­że fun­da­men­ty bu­dyn­ków miesz­kal­nych z częś­cio­wo za­sy­pa­ny­mi piw­ni­ca­mi o­raz czte­ro­przęs­ło­wy ka­mien­ny most pro­wa­dzą­cy z pod­zam­cza na dzie­dzi­niec.

Relikty warowne przez dziesiątki lat skryte były pod warstwą ziemi i odpadów, zasłonięte przez zielsko i samosiejki. Ot­rzy­ma­ły no­we ży­cie, dzię­ki ini­cja­ty­wie Fun­da­cji Za­mek Chu­dów, któ­ra od 2010 ro­ku pro­wa­dziła pra­ce po­rząd­ko­we oraz częś­cio­wą re­kon­struk­cję za­byt­ku, po­le­ga­ją­cą na od­bu­do­wie mos­tu, wie­ży i ada­pta­cji piw­nic. Fundację wspiera samorząd Starej Kamienicy. Dostali na ten cel także dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, samorządu dolnośląskiego oraz Euroregionu Nysa.

O wieży książęcej w Siedlęcinie, koło Jeleniej Góry, którą opiekuje się Fundacja Zamek Chudów, czytaj tutaj

Marzenia samorządowców, mieszkańców i fachowców z Fundacji Zamek Chudów, by przywrócić do życia zamek w Starej Kamienicy i uczynić z niego atrakcję dla turystów, nabrały konkretnych kształtów, gdy spod zwałów gruzu, samosiejek i innych śmieci wydobytych z fosy, która otaczała dwór, wyłonił się wspaniały, średniowieczny czteroprzęsłowy most. Podobny w Europie jest tylko w Awinionie.

Rozpędu pracom dodało odnalezienie przez dr Przemysława Nocunia, archeologa współpracującego z Fundacją, ryciny Friedricha Bernharda Wernera przedstawiającej jak wyglądał dwór przed pożarem, który zniszczył go w roku 1758.

To nie był koniec niespodzianek. Podczas odgruzowywania czteroprzęsłowego mostu odnaleziono elementy renesansowego portalu.
Cennych znalezisk jest więcej. Wszystkie są lub będą wyeksponowane.

Pierwszy etap prac (oczyszczenie fosy, uporządkowanie terenu oraz odbudowa mostu) już za nimi. Można zwiedzać wieżę zamkową oraz piwnice. Odtworzono dziedziniec i odbywają się na nim pikniki kasztelańskie i inne imprezy.

W Polsce najczęściej gminy traktują zabytki jak zło konieczne. Albo szybko się ich pozbywają, sprzedając w prywatne ręce, albo zostawiają w ruinie, bo nie mają pieniędzy na odbudowę. A tymczasem nie trzeba ich odrestaurowywać w całości. Wystarczy pomysł na ich zagospodarowanie, atrakcyjne urządzenie i udostępnienie do zwiedzania. Tak jak to się dzieje w Starej Kamienicy - mówił po przejęciu zabytku Andrzej Sośnierz, prezes Fundacji Zamek Chudów.

Stara Kamienica stanowi zabytek sama w sobie. Jest jedną z najstarszych polskich wsi. Jej początki sięgają XII wieku. To może być punkt wypadowy na wycieczki w Góry Izerskie i Przedgórze Izerskie.

Według dokumentów archiwalnych, istniały tutaj pozostałości prastarego grodu, który Słowianie mieli wybudować dla obrony. Nazwa wsi nazwa pochodzi z języka słowiańskiego, od słowa „kamień”, pisana jest również jako Kämeniz, Kempniz, a także Chemnitz. Obecnie wieś jest nazywana Starą Kamienicą, aby odróżnić ją od wioski Nowa Kamienica. Więcej o historii wsi czytaj TUTAJ

Co tu zwiedzać?

• Brama Herculesa w Starej Kamienicy. Obok ruin zamku w Starej Kamienicy, znajduje się barokowa brama wjazdowa do nieistniejącego już ogrodu pałacowego, zwieńczona figurą mitycznego Herkulesa.
• Kopaniec i Antoniów urocze wioski pobliżu Starej Kamienicy. W wielu domach mieszkają artyści. Można odwiedzać ich pracownie.
• Ruiny średniowiecznego zamku w Rybnicy. Zachowały się fragmenty kamiennych murów obwodowych.
• Artystyczna Galeria Izerska w Kromnowie. W zabytkowym wnętrzu byłego kościoła ewangelickiego można zobaczyć ekspozycję przedmiotów związanych z rejonem Gór i Pogórza Izerskiego. Organizowane są wystawy czasowe, koncerty i spotkania autorskie.
• Wycieczki piesze i rowerowe na Pogórze Izerskie. Grzbiet Kamienicki i Grzbiet Wysoki Gór Izerskich to miejsca, gdzie z daleka od zgiełku miast i ruchliwych ulic, możemy wtopić się w przyrodę.

Jak dojechać do Starej Kamienicy, zobacz tutaj:

O innych ciekawych miejscach na Dolnym Śląsku czytaj więcej: