Sprawy rozwodowe - Część pierwsza

Po wielu podniosłych chwilach, jak niespodziewanych oświadczynach, narzeczeństwie wypełnionym romantycznymi chwilami i uniesieniami, hucznym weselu, pierwszym wspólnym mieszkaniu, narodzinach dzieci, zdarza się, że nadchodzi czas monotonii, znudzenia, niespełnionych oczekiwań, zwykłej codziennej prozy życia, który - co widać po ilości wnoszonych spraw o rozwód - coraz częściej prowadzi do wygaśnięcia uczuć pomiędzy małżonkami. Czy wygaśnięcie sfery uczuciowej pomiędzy małżonkami wystarczy do skutecznego wniesienia powództwa o rozwód i jego orzeczenia przez sąd? Na to pytanie między innymi postaram się odpowiedzieć w dzisiejszym artykule.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód, jeżeli między stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Oznacza to, że między małżonkami musi dojść do ustania wspólnej sfery gospodarczej, fizycznej i duchowej (uczuciowej). W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że rozkład pożycia jest trwały jeżeli ustały wszystkie więzi łączące małżonków, a zupełny jeżeli więzi te ustały na tyle dawno, że wedle zasad doświadczenia życiowego powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Sąd w trakcie sprawy rozwodowej ustalając stan faktyczny prowadzący do wniosku, że małżonków nie łączą już żadne więzi, powinien uwzględnić przyczyny rozpadu małżeństwa. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe w sprawach o rozwód ma na celu przede wszystkim ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia małżonków. Okoliczności te, jeśli rozkład pożycia rzeczywiście nastąpił, same w sobie nie są decydujące o udzieleniu rozwodu. Stają się one decydujące w przypadku konieczności ustalenia winy za rozkład pożycia, ale o tym napiszę kolejnym artykule.

Szczegółowość określania w sprawie rozwodowej przyczyn rozpadu małżeństwa uzależniona jest od wniosków stron co do sposobu rozwiązania małżeństwa. Jeśli strony zgodnie wnoszą o odstąpienie od ustalania winy rozkładu pożycia małżeńskiego, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do przesłuchania samych stron (małżonków). Często zdarza się, że małżonkowie zgodnie wnoszą o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie którejkolwiek strony. Nierzadko w takiej sytuacji oburzeni są, dlaczego przewodniczący składu sędziowskiego zadawał im pytania dotyczące przyczyn tego rozpadu. W takiej sytuacji zdarza się, że małżonkowie odpowiadając na pytania sądu wskazują, że małżeństwo rozpadło się na przykład z powodu dopuszczenia się zdrady przez drugiego małżonka. Skoro małżonkowie zgodnie chcą rozwodu bez orzekania o winie, to dlaczego muszą przed sądem mówić o tych okolicznościach obciążając jednocześnie siebie nawzajem o rozpad ich małżeństwa. Dzieje się tak dlatego, że wymagają tego przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, które mają na celu zobligowanie sądu do zbadania, czy prowadzony przez strony proces nie jest pozorny.

Sąd rozwodu nie ułatwi

W tym miejscu warto wskazać, że sąd obowiązuje zasada ochrony małżeństwa i rodziny wynikająca z samej Konstytucji RP. Trwałość małżeństwa i równouprawnienie małżonków jest jedną z podstawowych zasad polskiego prawa rodzinnego. W związku z tym sąd musi ustalić poprzez określenie przyczyn rozpadu małżeństwa, czy wspólne pożycie małżonków faktycznie już nie istnieje. Niemożliwym jest więc rozwiązanie małżeństwa na skutek jednostronnego oświadczenia męża, bez uwzględnienia stanowiska żony, i odwrotnie. Sprzeciwiało by się to bowiem wyżej wskazanej zasadzie trwałości małżeństwa i równouprawnienia małżonków.

Doniosłość przyczyn rozpadu związku małżeńskiego zasadniczo nie jest istotna. Nawet zupełnie błahe przyczyny mogą doprowadzić do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Świadczą one jednak wówczas zwykle o niedojrzałości jednego bądź obojga małżonków, co stanowi rzeczywistą przyczynę rozkładu ich pożycia. Często zdarza się, że strony wskazują, że przyczyną rozpadu ich małżeństwa była różnica charakterów. Trudno o bardziej błahy powód, bowiem każdy człowiek ma inaczej ukształtowany charakter, jednak argument ten bywa wystarczający do orzeczenia rozwodu. W niektórych jednak sytuacjach rozwód nie może być orzeczony. Jeżeli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, wtedy sąd bada czy rozwód nie jest sprzeczny z dobrem tych dzieci, bądź z zasadami współżycia społecznego albo też, czy odmowa udzielenia zgody na rozwód nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeśli na przykład jedno z rodziców jest alkoholikiem, co bardzo dotkliwie odbija się na rodzinie, a mimo to dzieci są bardzo związane z tym rodzicem i rozwód jest przez nie postrzegany jako ogromna krzywda, wtedy rozwód może nie zostać orzeczony. Podobnie, jeżeli powodem rozwodu jest na przykład chęć prowadzenia atrakcyjniejszego stylu życia, to udzielenie rozwodu powinno zostać uznane za niedopuszczalne.

W polskim Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym występuje również zasada, zgodnie z którą brak zgody na rozwód żądany przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego powoduje brak możliwości jego orzeczenia przez sąd. Od tej zasady ustawodawca wprowadził dwa wyjątki, które sprawiają, że orzeczenie rozwodu także w takich warunkach jest dopuszczalne. A mianowicie jest to zgoda drugiego małżonka na orzeczenie rozwodu oraz sprzeczność odmowy zgody na rozwód z zasadami współżycia społecznego.

Jak sporządzić pozew?

Wiemy już kiedy można wystąpić z powództwem o rozwód, teraz musimy dowiedzieć się jak to zrobić. Po pierwsze, należy sporządzić pozew. Pozew może sporządzić profesjonalny pełnomocnik - adwokat lub radca prawny, ale można to również zrobić samemu, także własnoręcznie. Pozew aby został przyjęty przez sąd musi zawierać dokładnie określone żądanie. W sprawach o rozwód wystarczy w tym zakresie sformułować żądanie orzeczenia rozwodu konkretnego związku małżeńskiego. Nie musimy powoływać numeru aktu małżeństwa ani też określać, czy rozwód ma być orzeczony z ustaleniem winy rozkładu pożycia ani w jaki sposób ma być wykonywana władza rodzicielska w odniesieniu do wspólnych małoletnich dzieci stron. Nie są to bowiem elementy obligatoryjne pozwu o rozwód. Jeżeli w pozwie nie umieścimy żądania w zakresie winy rozkładu pożycia, porozumienia co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem, bądź dziećmi po rozwodzie, wysokości alimentów, sposobu korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania, sąd nie będzie mógł nam zwrócić pozwu w celu uzupełnienia braków formalnych. W takim przypadku sąd musi z urzędu ustalić te okoliczności. Sąd pominie jednak w takim przypadku kwestie, które rozstrzygane są wyłącznie na wniosek tj. kwestię eksmisji jednego z małżonków, podziału wspólnego mieszkania bądź przyznanie go jednemu z małżonków, a także podział majątku wspólnego. Pozew musimy własnoręcznie podpisać oraz wysłać do sądu bądź złożyć w biurze podawczym sądu w dwóch egzemplarzach. Jeżeli do pozwu dołączamy jakieś dokumenty, one również powinny zostać złożone w dwóch egzemplarzach. Drugi egzemplarz pozwu i załączników sąd wysyła do strony pozwanej. Pozew o rozwód podlega również opłacie, która wynosi 600 zł. Opłatę możemy wnieść dokonując przelewu na odpowiedni rachunek bankowy sądu, który możemy znaleźć na stronie internetowej sądu, albo poprzez naklejenie na pozew znaków opłaty sądowej, które można nabyć w kasie sądu. Jeżeli opłatę od pozwu wnosimy przelewem, do pozwu powinniśmy dołączyć potwierdzenie jej dokonania. W tytule przelewu powinniśmy wpisać o co toczyć się będzie sprawa, którą wnosimy, oraz przeciwko komu, tak żeby sąd mógł łatwo zaksięgować naszą wpłatę i przypisać ją do naszej sprawy. Pozew o rozwód składamy zawsze do sądu okręgowego. Sąd Rejonowy w Głogowie leży w okręgu Sądu Okręgowego w Legnicy. Jeżeli małżonkowie ostatnie swoje miejsce zamieszkania mieli w Głogowie i jeżeli choć jedno z nich ma jeszcze miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Głogowie, to sądem właściwym do wniesienia powództwa o rozwód będzie Sąd Okręgowy w Legnicy.