Rosja może niebawem stracić kolejną przewagę w energetyce. Tym razem chodzi o atom

Choć paliwo oparte na nisko wzbogaconym uranie (HALEU) może być używane także w obecnie działających reaktorach, to prace nad jego upowszechnieniem związane są przede wszystkim z rozwojem mniejszych reaktorów, w tym SMR–ów.

Ze zwiększeniem wydajności paliwa wodorowego chodzi o to, aby mniejsza ilość nisko wzbogaconego uranu mogła wystarczyć na dłużej. Kłopot w tym, że jak dotychczas tylko Rosjanie dysponują technologię pozwalającą produkować tego typu paliwo w komercyjnych ilościach. O zmianę tego stanu rzeczy starają się państwa europejskie oraz jedną z amerykańskich firm. Teraz do wyścigu dołączyli Brytyjczycy, którzy liczą na to, że uda im się wyprodukować HALEU najwcześniej.

Niedawno Wielka Brytania była jednym z ponad 20 krajów, które podpisały zobowiązanie do potrojenia globalnej mocy jądrowej do 2050 r. w ramach międzynarodowych wysiłków na rzecz ograniczenia szkodliwych dla klimatu emisji dwutlenku węgla. Oprócz Londynu stosowne porozumienie podpisały m.in.: USA, Francja, Korei Południowa, czyli liderzy energetyki jądrowej.

W niedzielę 7 stycznia Londyn wydał oświadczenie sugerujące, że nowa rządowa inwestycja w produkcję HALEU pomoże zmniejszyć zależność państw zachodnich od Rosji.

– Uruchomienie programu HALEU umożliwi Wielkiej Brytanii dostarczenie światu specjalistycznego paliwa jądrowego i dalszą izolację Rosji Putina – dowiadujemy się z oświadczenia departamentu bezpieczeństwa energetycznego Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii.

Rząd w Londynie planuje zostać pierwszym europejskim krajem poza Rosją, który będzie produkował zaawansowane paliwo jądrowe. Co to oznacza?

– Nowa inwestycja Brytyjczyków pozwoli na produkcję w skali komercyjnej bardzo efektywnego, nisko wzbogaconego uranu (HALEU), który będzie wykorzystywany zarówno w nowoczesnych reaktorach, jak i tych używanych – zauważa Elżbieta Pełka, członek zarządu British Polish Chamber of Commerce.

Zgodnie z planami brytyjskiego rządu pierwszy zakład produkujący nowe paliwo jądrowe powstanie w północno-zachodniej Anglii. Ale nie lokalizacja jest tu najważniejsza, a perspektywa czasowa. Londyn wierzy, że naukowcom oraz inżynierom uda się stworzyć HALEU jeszcze przed 2030 rokiem. To oznacza produkcję w skali komercyjnej już za sześć lat.

Nad nowym paliwem uranowym nie pracują jednak tylko Brytyjczycy. Wcześnie prace rozpoczęła Unia Europejska. Podobny program mają też Amerykanie.

– Polska mająca swój ambitny program jądrowy również może skorzystać na produkcji brytyjskiej. Niemniej podobne prace toczą się też w Europie kontynentalnej oraz w USA – podkreśla Elżbieta Pełka.

Departament Energii Stanów Zjednoczonych podpisał umowę z firmą Centrus na wdrożenie wirówek do wzbogacania uranu w fabryce Piketon (Ohio). Tamtejszy zakład otrzymał od Komisji Regulacji Jądrowej licencję na produkcję właśnie HALEU. Kłopot w tym, że przynajmniej na razie nie da się produkować tam znacznych ilości paliwa, więc odpada kwestia jego eksportu. Z kolei w Europie na przeszkodzie rozwoju energetyki jądrowej mogą stanąć organizacje ekologiczne.

Londyn, choć zdaje sobie sprawę z obaw części społeczeństwa w związku z rozwojem energetyki jądrowej, podjął decyzję, by włączyć ją do rządowej, długoterminowej strategii energetycznej. W zeszłym roku gabinet Rishiego Sunaka ogłosił nawet konkurs na opracowanie małych, modułowych reaktorów jądrowych (SMR) mających rodzić mniej problemów niż wielkie reaktory. To właśnie przede wszystkim z myślą o nich brytyjski rząd zdecydował się wykonać kolejny krok w sprawie paliwa uranowego. Również nad Wisłą, obok głównego Programu Polskiej Energetyki Jądrowej toczą się procesy mające na celu powstanie małych reaktorów.

– Za sprawą HALEU będzie można zwiększać wydajność także małych reaktorów SMR, których budowa nie jest aż tak czasochłonna, jak w przypadku dużych elektrowni – dodaje Pełka.

Brytyjski program dotyczący HALEU jest tym bardziej ważny dla Polski, że nie jest jeszcze przesądzone, który z zagranicznych partnerów dostarczy Polsce paliwo jądrowe i jaką efektywnością powinno się ono cechować. Jak dotychczas spore szanse miała na to koreańska firma Kepco Nuclear Fuel (NF).