Pracowitość, kompetencja i wierność ideałom - rozmowa z Romanem Kowalczykiem

Janusz Wolniak: Wiceminister Marzena Machałek uczestniczyła w dolnośląskiej inauguracji roku szkolnego w Biedrzychowicach. Podczas uroczystości mówiła o nowościach w systemie oświaty, a także o programach i przedsięwzięciach, które będą kontynuowane od 1 września. Jakie to nowości czekają uczniów i nauczycieli?
Roman Kowalczyk: W szkołach ponadpodstawowych przedmiot podstawy przedsiębiorczości zostanie zastąpiony przez biznes i zarządzanie. To przedmiot bardziej praktyczny, z którego będzie można zdawać maturę w 2027 roku. Kolejna rzecz to możliwość uczenia się łaciny w szkole podstawowej od klasy VII i w dalszym etapie nauczania. Oczywiście tam, gdzie społeczność będzie sobie tego życzyła i będą możliwości kadrowe. Następna rzecz to przekazanie laptopów przez Ministerstwo Cyfryzacji za pośrednictwem organów prowadzących uczniom klas IV i w kolejnych latach następnym rocznikom. W skali całej Polski tych uczniów jest 394 tysiące, a na Dolnym Śląsku około 28,5 tysiąca. Cyfryzacja będzie też dotyczyła legitymacji uczniowskich. Od nowego roku będą one wydawane w postaci aplikacji.

Kolejny rok w szkołach ponadpodstawowych wdrażany jest przedmiot historia i teraźniejszość. Spór o podręcznik prof. Wojciecha Roszkowskiego nie ma już takiej temperatury. Zgodnie z przepisami prawa o wyborze podręcznika decyduje wyłącznie nauczyciel przedmiotu. Na konferencjach inaugurujących rok szkolny o tym dyrektorom przypominałem.

W tym roku szkolnym ma zostać wprowadzony ogólnopolski sprawdzian sprawności fizycznej uczniów zarówno w szkołach podstawowych, jak i ponadpodstawowych. Ma badać kondycję i pomóc wyselekcjonować przyszłych mistrzów i reprezentantów kraju. Taki test sprawnościowy ma być przeprowadzany co roku.

Będzie kontynuowany kierunek na szybką modernizację polskiej oświaty, wsparcie finansowe i wzbogacanie oferty edukacyjnej poprzez różne ministerialne programy, takie jak laboratoria przyszłości, tj. wyposażenie w nowoczesny sprzęt, w tym drukarki 3D (już trafił sprzęt w wysokości 1,2 mld zł). Są też inne programy z solidnymi budżetami, które będą kontynuowane, np. program Aktywna Tablica, Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa, program Posiłek w Szkole i w Domu oraz Poznaj Polskę, czyli program wycieczek do ważnych miejsc dla każdego Polaka.

Dodam jeszcze, że kadra, czyli nauczyciele (zatrudnieni w szkołach na dzień 30 września br.), otrzyma bony w wysokości 2,5 tys. zł na zakup laptopów.

I jeszcze raz wrócę do tego rozpoczęcia roku szkolnego. Odbywało się ono w szkole branżowej. Czy ta forma edukacji cieszy się teraz powodzeniem?
W skali całej Polski i również na Dolnym Śląsku, bo te dane są zbliżone, do szkół branżowych i techników trafiło łącznie 58 procent absolwentów. W stosunku do minionych lat jest to kolejny wzrost. Co ciekawe, ten wskaźnik jest wyższy niż w Unii Europejskiej, bo tu wynosi niewiele ponad 50 procent. Zatem, jak widzimy, powoli, ale coraz większą popularnością te szkoły się cieszą.
Podczas rozpoczęcia roku szkolnego wiceminister Marzena Machałek przekazała promesy dla branżowych środków umiejętności (będzie to od kilku do kilkunastu milionów wsparcia finansowego). Będą to takie centra szkoleniowe, każde specjalizujące się w jednym zawodzie. Tych centrów ma być docelowo w całym kraju 120, a na Dolnym Śląsku z początkiem roku wystartuje siedem, z czego we Wrocławiu trzy.

Każdego roku kurator oświaty kieruje list otwarty do społeczności szkolnej. Co w tym roku szkolnym będzie w nim najważniejsze?
Przede wszystkim przypomnę te nowości, o których mówiłem. Będą informacje o tym, co ważnego w oświacie się dzieje. Podziękuję za poprzedni rok, za zaangażowanie na rzecz oświaty i poproszę o podobne działania w tym roku. Zachęcę do aktywności rodziców, do zaangażowania się w sprawy szkolne i zgodnej współpracy wszystkich.

Zarekomenduję też film „Raport Pileckiego” dla uczniów starszych klas ponadpodstawowych i oczywiście złożę wszystkim życzenia z okazji rozpoczęcia roku szkolnego.

Rok temu podwójny rocznik wszedł do szkół ponadpodstawowych po raz pierwszy. To efekt reformy, według której kilka lat temu do podstawówki mogły pójść dzieci 7-letnie i dobrowolnie 6-letnie. W tym roku do szkół wejdzie kolejna grupa z podwójnego rocznika. A mamy jeszcze dzieci ukraińskie. Czy szkoły dadzą radę?
Rekrutacja się zakończyła i każdy dostał takie miejsce, na jakie zapracował. Uważam, że szkoły dadzą radę. Warto powiedzieć, że w roku ubiegłym do szkół ponadpodstawowych na Dolnym Śląsku trafiło około 38 tysięcy uczniów, podobnie teraz, i to powoduje, że zrobiło się ciaśniej i pojawiły się problemy z kadrą nauczycielską. Kolejny rocznik będzie już mniejszy, bo około 17 tysięcy. W szkołach podstawowych w każdym kolejnym roczniku będzie po około 28,5 tysiąca uczniów. Żeby zapewnić kadrę nauczycielską, został wprowadzony przepis umożliwiający w roku 2023 i 2024 na poziomie szkół ponadpodstawowych zatrudnienie nauczycieli na ponad półtora etatu, oczywiście za zgodą nauczyciela. Gdyby się okazało, że w jakiejś szkole uczniowie się nie mieszczą, to organ prowadzący będzie mógł podjąć decyzję o prowadzeniu zajęć edukacyjnych w innej lokalizacji, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora. Na razie takie wnioski do kuratorium nie spłynęły.

Politycy opozycyjni, mówiąc o szkole, twierdzą, że brak w niej jest wystarczającej ilości pedagogów i psychologów. Jak jest w rzeczywistości?
Odpowiadając na potrzeby społeczne, by stawić czoła zagrożeniom cywilizacyjnym, w tym skutkom izolacji po koronawirusie, traumom wojennym, Ministerstwo Edukacji i Nauki zdecydowało się na wystąpienie z inicjatywą wprowadzenia minimalnych wartości w odniesieniu do liczby uczniów etatów wsparcia nauczycieli specjalistów. Do tej pory bowiem, ilu ma być psychologów, pedagogów, logopedów, terapeutów, decydowały organy prowadzące. W roku szkolnym 2021/22 wzrosła w szkołach liczba nauczycieli specjalistów, takich etatów było 22 tysiące, a w roku 2022/23 liczba tych etatów zwiększyła się do prawie 42 tysięcy, a teraz wzrost będzie jeszcze większy. Tych etatów wsparcia w roku szkolnym 2023/2024 będzie 51 tysięcy. Widzimy tutaj, jak jest to gwałtowny skokowy wzrost. Dodam, że jeśli organy prowadzące chciałyby jeszcze zwiększyć liczbę specjalistów w szkołach, zostanie odpowiednio zwiększona subwencja.

Zbliżają się wybory parlamentarne. Będzie pan jednym z kandydatów do Sejmu na liście Prawa i Sprawiedliwość. Jakie będą główne hasła pana programu i jak chciałby je pan realizować?
Chciałbym się zajmować tym, na czym się znam, czyli oświatą. 10 lat byłem nauczycielem, 17 lat dyrektorem, od prawie ośmiu lat jestem też kuratorem, byłem radnym sejmiku. Myślę, że suma doświadczeń upoważnia mnie do spożytkowania mojej wiedzy. Czuję się wyróżniony, że znalazłem się na liście Prawa i Sprawiedliwości, obozu politycznego, który na lepsze zmienia Polskę, który głosi hasło równomiernego rozwoju. Dla mnie ważna była Solidarność i myślę, że Prawo i Sprawiedliwość realizuje te ideały, które dla mnie były zawsze bliskie. Myślę, że to są powody, dla których startuję. Patrząc na politykę, myślę, że potrzebna jest praca, kompetencje, potrzebna jest znajomość rzeczy. Chciałbym wnieść swoje doświadczenie życiowe, zawodowe, pracowitość i powagę. Widzimy, jak to wygląda w dzisiejszym Sejmie, gdzie niemała część parlamentarzystów koncentruje się na happeningach, a nie na pracy. Myślę, że mamy dzisiaj deficyt powagi. Potrzeba nam odpowiedzialności, pracowitości, kompetencji i znajomości rzeczy, i wierności ideałom Solidarności, co dla mnie jest niezwykle ważne, bo mnie Solidarność przed laty porwała.