Północny Dolny Śląsk? Czym zaskakuje i co warto tu odwiedzić? Klasztor Cystersów, Twierdza Głogów i Stawy Milickie

Północ Dolnego Śląska obfituje nie tylko w zabytkowe miasta, ale i unikatowe krajobrazy. Dolina Baryczy, a w niej Stawy Milickie oraz rozległe kompleksy leśne - to wszystko czeka na was na miejscu. Ten rejon Dolnego Śląska idealnie nadaje się do aktywnego wypoczynku w towarzystwie dwóch kółek. Co tu na nas czeka? Zobaczcie!

To imponujący zespół klasztorny znajdujący się w Lubiążu, którego historia sięga średniowiecza. Obecnie to jeden z największych kompleksów klasztornych w Europie o imponujących rozmiarach i architekturze barokowej, który przyciąga turystów, a co roku jest miejscem, gdzie odbywa się SLOT ART Festival - międzynarodowy festiwal kultury alternatywnej.

Fundacja cystersów została oficjalnie założono w 1175 roku i była pierwsza na Śląsku. Wcześniej znajdował się tu klasztor benedyktynów, ale został opuszczony przed 1163 r. Cystersi przybyli do Lubiąża z Pforty nad Saalą w Turyngii na zaproszenie Bolesławia Wysokiego i przez wieki zgromadzili potężne dobra ziemskie. W 1200 roku wybudowano tu pierwszy kościół, gdzie w 1201 roku pochowano księcia Bolesława Wysokiego.

W trakcie wojen husyckich klasztor oraz kościoły zostały spalone, a po ich odbudowie doszło z kolei do ostrego konfliktu pomiędzy polskimi i niemieckimi zakonnikami. W 1492 roku wygnano stąd wszystkich, a budynki klasztorne zostały przejęte przez władze świeckie. Mnisi powrócili do siebie kilka lat później, bo w 1498 roku i do 1510 roku przeprowadzili gruntowną przebudowę klasztoru. Do kolejnego upadku znaczenia i bogactwa klasztoru przyczyniła się najpierw reformacja, a następnie wojna trzydziestoletnia, w trakcie której skradziono dobra z biblioteki i archiwum.

W 1649 roku rozpoczęła się wielka odnowa całego kompleksu w stylu baroku, który ówcześnie panował. W latach 1681–1699 powstał monumentalny pałac opacki, a także przebudowano kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wzbogacając go o elementy, znamienne dla tamtej epoki. Okres największej prosperity zakończył się wraz z przejęciem władzy przez Prusy. Król w 1810 roku nakazał zlikwidowanie zakonu, a następnie przywłaszczył sobie dobra mnichów. Cały kompleks najpierw przekształcono na szpital wojskowy, a w 1823 roku na szpital psychiatryczny.

W czasie II wojny światowej zorganizowano tu obóz dla przesiedleńców oraz Luksemburczyków, którzy sprzeciwiali się działaniom Hitlera. Kilkadziesiąt lat później Służba Bezpieczeństwa PRL poszukiwała w Lubiążu "złota Wrocławia", którego nie znalazła, za to natrafiła na tysiące ludzkich kości w klasztornych lochach, które najprawdopodobniej należały do mieszkających tu cysterskich mnichów.

Od 1989 roku klasztorem opiekuje się Fundacja Lubiąż, która prowadzi na miejscu prace renowacyjne.

Dolina Baryczy to dom dla wielu gatunków zwierząt, bo oferuje im różnorodne środowisko i dogodne dla nich warunki życia. Znajdziemy tu lasy, pola, łąki, ale też stawy rybne, które przyciągają wiele gatunków ptaków, zarówno leśnych, jak i wodno-błotnych. W Dolinie Baryczy bory sosnowe stanowią większość, choć nie brakuje tu także lasów dębowych, buczynowych czy olchowych. Ptaki znajdują zatem schronienie zarówno w gęstwinach, jak i na skrajach, skąd blisko do otaczającej Dolinę Baryczy wody. Uprawne łąki zamieszkują rzadkie w zachodniej Europie gatunki, takie jak: gąsiorek czy ortolan. Na Stawach Milickich spotkamy natomiast ptaki wodno-błotne: perkozy, łabędzie, kaczki, bąki czaple, błotniaki stawowe oraz żurawie.
Idealnym czasem, żeby podglądać różnorodność krajobrazu jest wiosna, kiedy przyroda budzi się do życia, a ptaki przygotowują się do lęgów. Najgłośniej słychać żurawie i gęgawy, które pod koniec zimy składają w trzcinach gniazda.

To centralny punkt w mieście i symbol przemijającej historii. Na początku, w tym miejscu, stał otoczony fosą warowny gród Trzebowian. Na przestrzeni kolejnych wieków dokonywano jego przebudowy. Z inicjatywy Henryka Brodatego w na przełomie XII/XIII wieku powstały pierwsze murowane budowle, m.in. palatium i dwie wieże obronne. W kolejnych latach zamek przechodził z rąk do rąk władców, którzy nadawali mu nowe funkcje oraz formę. Dzięki Fryderykowi II i Jerzemu Rudolfowi budowla ma układ czworoboku z fortyfikacjami i bastejami w narożach. W XVIII wieku, kiedy zakończyły się wojny o Śląsk, zamek przestał pełnić funkcję twierdzy i został częściowo rozebrany. Po zwycięstwie króla Fryderyka rozkazano rozbiórkę fortyfikacji zamkowych, a w 1793 roku zasypano fosy i zlikwidowano most prowadzący do zamku.

Dzisiaj w zamku mieści się Dolnośląskie Centrum Kształcenia Ustawicznego i Językowego Kadr w Legnicy oraz Zespół Szkół Muzycznych w Legnicy, ale jego architektura nadal przyciąga uwagę turystów. Niektóre z jej elementów zachowały swój pierwotny charakter, jak brama zamkowa, czyli najstarszy przykład architektury renesansowej w Legnicy oraz palatium, które w XIII wieku było jedną z największych świeckich budowli ceglanych w Europie Środkowej.

Przepiękne krajobrazy i mnóstwo zabytków kryją w sobie Wzgórza Trzebnickie, choć nie są najchętniej odwiedzanym miejscem na Dolnym Śląsku. Tłumnie ściągają tu tylko mieszkańcy Wrocławia, którzy korzystają z tras rowerowych na weekend. Znajdują się na północ od Wrocławia i posiadają] kilka wzniesień. Najwyższym punktem jest Farna Góra (257 m n.p.m.), która położona jest na zachód od Trzebnicy. To tereny, które są pozostałością po zwałach piasku i skał przesuwanych przez lodowiec nawet ze Skandynawii.

Region jest wyjątkowy nie tylko pod względem swojego unikatowego krajobrazu, ale i kulturowego dziedzictwa. Znajduje się tu wiele zabytkowych obiektów, które warto zaznaczyć na mapie, planując wycieczkę:

• barokowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Rościsławicach,
• kościół Niepokalanego Serca NMP w Strupinie,
• renesansowy kościół filialny Trójcy Świętej w Masłowie (z epitafiami i płytami nagrobnymi),
• Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy,
• pałace oraz zespoły pałacowe w Siemianicach, Bagnie, Krościnie Małej i Wielkiej Lipie

Historyczny, renesansowy pałac wybudowany został w miejscu dawnej warowni z XIII wieku. Przez lata był siedzibą książąt oleśnickich. Jeśli chcemy szukać początków ich bytności, to musimy cofnąć się do 1292 skąd pochodzi pierwsza wzmianka o średniowiecznym grodzie. W wyniku wielu przekształceń wkrótce wyrósł z niego renesansowy pałac z nowoczesnymi fortyfikacjami. Najstarszym elementem architektury jest przebudowana później wieża, która pochodzi z XIII wieku.

Wygaśnięcie miejscowej linii Piastów sprawiło, że pałac stał się własnością króla Jerzego z Podiebradów oraz jego potomstwa. To jeden z jego prawnuków rozpoczął wielką przebudowę zamku, rozbudowując skrzydło zachodnia i budując dla siebie przedzamcze.

Inicjatorem budowy był prawdopodobnie Konrad I oleśnicki, jednak okres świetności zamku przypada na potomków czeskiego
Karol II, bratanek Jana nadał pałacowi dzisiejszą bryłę. Nie tylko zbudował wschodnie skrzydło, ale i postarał się o renesansowe krużganki, które zupełnie zmieniły dziedziniec. Ostatnim elementem była budowa skrzydła południowego. Głównymi projektantami pomysłów Karola byli śląscy architekci Bernard Niuron i Kasper Cuneo. Do zamku wiódł drewniany most, a zamek był otoczony fosą. Po śmierci ostatnich Podiebradów, księstwo oleśnickie stało się częścią dóbr Wirtembergów, którzy byli właścicielami zamku do 1792 roku, a następnie Welfów do 1884 roku. Pod koniec XIX wieku pałac stał lennem pruskim, a jego nowi właściciele – Hohenzollernowie – przeprowadzili kapitalny remont i do 1945 roku pałac był ich letnią rezydencją.

Po ogłoszeniu przez Niemcy kapitulacji w części budynków przetrzymywano węgierskich i włoskich jeńców wojennych. W kolejnych latach działał tu radziecki Czerwony Krzyż. W latach 90. zamek zupełnie opustoszał, ale w 1993 roku miał tu siedzibę Ochotniczy Hufiec Pracy. Aktualnie zamek jest odrestaurowany i zaadaptowany na hotel. Można go zwiedzać, a sale wynajmować na różne uroczystości.

Cennik biletów 2024:

• normalny: 27 zł
• ulgowy: 22 zł

To jedna z najciekawszych atrakcji turystycznych w regionie ze względu na swoją budowę. Zamek do dziś posiada średniowieczną wieżę, która została wkomponowana w jego współczesną formę. Zamek Głogowski zbudowano w XIII wieku i była to drewniana konstrukcja z murowaną wieżą, otoczona fosą. Po wielkim pożarze miasta w 1291 roku, książę Henryk został zmuszony do opuszczenia zamku i szybko nakazał rozpoczęcie prac nad nową rezydencją. Na przełomie XIII/XIV wieku powstał murowany zamek na planie prostokąta, który posiadał cylindryczną wieżę, która ma 24 metry wysokości i prawie 3 metry grubości. Zamek w późniejszych czasach był wielokrotnie rozbudowywany, a w jego przepastnych komnatach dwukrotnie gościł sam Napoleon.

W 1945 roku zamek został bardzo poważnie nadszarpnięty i początkowo miał nigdy nie zostać odbudowany. Od zera wybudowano wszystkie skrzydła, a w niemal nienaruszonym stanie zachowała się jedynie romańska wieża, której wygląd nieco zmieniono. aktualnie w zamku swoje siedziby mają: Muzeum Archeologiczno-Historyczne i Towarzystwo Ziemi Głogowskiej.

To miejsce dwukrotnie strawił pożar. Pierwszy pałac spłonął w 1749 r., a tzw. nowy pałac zajął się w wigilię Bożego Narodzenia w 1947 roku. Był porównywany do rezydencji w Wilanowie i Poczdamie, bo robił piorunujące wrażenie głównie z uwagi na zastosowanie bogatego, rokokowego stylu w jego architekturze. Do dziś przetrwały odbudowywane w części budynki pałacu oraz zabudowania gospodarcze.

W budowie całego kompleksu w Goszczu wzorowano się na rezydencjach wersalskich. Do budynku pałacu prowadziły dawniej aż trzy bramy wjazdowe. W skład zespołu pałacowo-dworskiego wchodziły także: oficyny, stajnia koni, maneż, dom ogrodnika, budynek bramny oraz domy służby pałacowej. Mimo że budynek spłonął to przetrwały do czasów współczesnych bogato zdobione fasady z rzeźbami. W 2024 roku wznowiono prace remontowe na terenie kompleksu.

To najstarsza część stolicy Dolnego Śląska z katedrą i kościołem św. Idziego, który jest najstarszą działającą świątynią na Dolnym Śląsku. Usytuowany tuż obok majestatycznej gotyckiej archikatedry św. Jana Chrzciciela, stanowi nieodłączną część krajobrazu Ostrowa Tumskiego. Malutki kościół w stylu późnoromańskim powstał już w XIII wieku i mimo upływu setek lat wciąż stanoi nieodłączny element historii Wrocławia.

Wyjątkowy charakter tego miejsca podkreśla również Brama Kluskowa, która łączy się z fascynującą legendą. To opowieść o tęsknocie i tajemnicy, która od zawsze ciekawiła ludzi. Jak zaczyna się ta historia? Konrad, pogrążony w żałobie po stracie żony, odnajduje schronienie w pobliżu kościoła św. Idziego i jest zupełnie nieświadomy tego, co go za chwilę spotka.

Nieżyjąca już żona Konrada była znana ze swojego niezrównanego talentu kulinarnego, więc pewnego razu podarowała mu coś zupełnie niezwykłego - kociołek, który zawsze będzie pełen jej wyjątkowych klusek śląskich. Istnieje tylko jeden warunek, którego jej mąż nie może złamać. Jeśli zje ostatnią z mącznych przekąsek, to magia przestanie działać. Konrad, pomimo wszystkich ostrzeżeń, nie potrafi oprzeć się pokusie i opróżnia cały kociołek. Magiczna kluska wyślizguje się jednak z jego rąk i znajduje miejsce na bramie, skąd można ją podziwiać po dziś dzień.