Odpowiedzialność oraz obowiązki biur podróży

Wielu z nas, pomimo niesprzyjającej pogody, już planuje wyjazdy wakacyjne w tym roku. Według badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej w roku 2016 ponad połowa dorosłych Polaków (51%) wypoczywała poza miejscem zamieszkania przynajmniej raz przez co najmniej dwa dni. W ubiegłym roku, podobnie jak w latach poprzednich, Polacy najczęściej wypoczywali w kraju (42% ogółu badanych, 82% wyjeżdżających w celach turystycznych na co najmniej dwa dni). Za granicą w 2016 r. wypoczywało 19% dorosłych Polaków, co stanowi 37% wyjeżdżających. Wprawdzie, tak jak w poprzednich latach, najczęstszym powodem rezygnacji z co najmniej dwudniowych wyjazdów wypoczynkowych lub turystycznych był brak pieniędzy na taki wyjazd (31% wskazań wśród niewyjeżdżających), jednak częstość wskazań na tę przyczynę maleje. Warto też zwrócić uwagę na grupę osób wypoczywających wyłącznie za granicą. Wprawdzie w ostatnich latach nie zmieniała się ona zasadniczo, ale w porównaniu z rokiem 2010 zwiększyła się o 4 punkty procentowe (do 9% w 2016 roku). Piąty rok z rzędu w styczniowym badaniu Centrum Badania Opinii Społecznej pytało Polaków, którzy wypoczywali za granicą, jakie kraje odwiedzili. Uzyskane odpowiedzi pokazują, że w 2016 roku - tak jak poprzednio - większość respondentów wyjeżdżających za granicę w celach wypoczynkowych lub turystycznych wybierała kierunki europejskie. W ubiegłym roku, tak jak poprzednio, najwięcej osób odwiedziło Niemcy (14% wyjeżdżających za granicę w celach turystyczno-wypoczynkowych, co stanowi 3% ogółu dorosłych Polaków, czyli tyle samo, ile w roku 2015). Pod względem popularności tylko nieznacznie naszemu zachodniemu sąsiadowi ustępowała Grecja, którą odwiedziło w 2016 roku 13% wyjeżdżających za granicę w celach turystyczno-wypoczynkowych (od 2015 roku wzrost o 2 punkty procentowe), co również stanowi 3% ogółu dorosłych Polaków. Kolejne kraje pod względem popularności wśród polskich turystów w 2016 roku to Chorwacja (12% wyjeżdżających za granicę) oraz Włochy i Hiszpania (po 11% wyjeżdżających za granicę). Te trzy państwa odwiedziło w ubiegłym roku po 2% ogółu dorosłych Polaków, przy czym Chorwacja (po spadku w 2015 roku) nieco zyskała na popularności, a Włochy, po rekordowym roku 2015, powróciły do notowań z lat 2012-2013.

Na przestrzeni ostatnich lat więcej wyjeżdżamy, a co za tym idzie - także częściej korzystamy z usług biur podróży. Działalność polegającą na świadczeniu przez przedsiębiorców usług turystycznych reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Do usług turystycznych zalicza się usługi przewodnickie, hotelarskie oraz wszelkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym. Usługi biur podróży świadczone są na rzecz klientów na podstawie zawieranych pisemnych umów o usługę turystyczną, której główne postanowienia określa ustawa. Ustawa określa również zasady odpowiedzialności organizatora turystyki, a więc m.in. biur podróży. Zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie działaniem lub zaniechaniem klienta, działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo siłą wyższą. Ustawa wprowadza więc odpowiedzialność organizatora turystyki opartą na zasadzie ryzyka. W praktyce zdarza się jednak, że organizatorzy zastrzegają w umowach postanowienia przewidujące, że ponoszą względem klienta odpowiedzialność na zasadzie winy. Takie postanowienia umowne są jednak nieważne. W praktyce bywają uznawane za niedozwolone postanowienia umowne. Bardzo ważnym jest więc dokonanie analizy umowy przed jejpodpisaniem. Może bowiem okazać się, że organizator zawarł w niej postanowienia sprzeczne z prawem. W przypadku podpisania takiej umowy, w razie wystąpienia problemów, rozstrzygnięcie sprawy najczęściej otrze się o proces sądowy. Aby tego uniknąć warto przekazać umowę do analizy prawnej przed jej zawarciem. Ustawa wprowadziła również dalej idącą ochronę klienta stanowiąc, że nawet w przypadku wyłączenia odpowiedzialności organizatora, jest on obowiązany udzielić w czasie trwania imprezy turystycznej pomocy poszkodowanemu klientowi. Natomiast w umowie może zostać ograniczona odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług w czasie imprezy turystycznej do dwukrotności ceny imprezy turystycznej względem każdego klienta. Ograniczenie to nie może jednak dotyczyć szkód na osobie. Ustawa wprowadziła szereg wymagań dotyczących prezentacji klientom ofert usług turystycznych. W propozycjach zorganizowania klientom imprezy turystycznej lub świadczenia usług turystycznych organizator ma obowiązek wskazać w sposób dokładny i zrozumiały: cenę imprezy lub usługi, albo sposób jej ustalenia, miejsce pobytu lub trasę imprezy, rodzaj, klasę, kategorię lub charakterystykę środka transportu, położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, ilość i rodzaj posiłków, program zwiedzania i atrakcji turystycznych, kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi turystycznej oraz termin zapłaty całej ceny, termin powiadomienia klienta na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy turystycznej, lub usługi turystycznej z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne wynikające z umowy, ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie. Powyższe informacje nie mogą wprowadzać klienta w błąd. Przed zawarciem umowy organizator turystyki ma obowiązek poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości ubezpieczenia z tym związanego. Ponadto organizator turystyki jest obowiązany we właściwym czasie, przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, podać klientom na piśmie m.in. nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki (lub innej instytucji), do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu. Udzielenie powyższych informacji nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku opieki nad turystami.

Umowy o świadczenie usług turystycznych zawierane są z reguły z dużym wyprzedzeniem. Może więc się zdarzyć, że pomiędzy zawarciem umowy a terminem jej wykonania upłynie dłuższy czas. W praktyce okres ten najczęściej trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. W tym czasie mogą wystąpić różne zdarzenia, które uniemożliwiają bądź utrudniają klientowi udział w imprezie turystycznej. Może na przykład zdarzyć się, że po podpisaniu umowy przez małżonków, jedno z nich wystąpi z powództwem o rozwód. W takim przypadku oczywistym wydaje się fakt, że nie będą oni chcieli wyjechać na wspólne wakacje. Co w takiej sytuacji zrobić? Jedną z możliwości jest przeniesienie uprawnień wynikających z zawartej umowy na inną osobę, co zostało uregulowane w ustawie. Przeniesienie uprawnień z umowy może nastąpić nawet bez zgody organizatora turystyki. Należy jednak w tym celu wskazać inną osobę spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej. Ustawodawca nie określił, o jakie wymagania chodzi. Wydaje się, że odnoszą się one do kwestii administracyjnoprawnych (paszport, wiza), zdrowotnych, jak również innych, wynikających w sposób oczywisty ze specyfiki danej imprezy (np. wiek uczestnika). Warunkiem przeniesienia uprawnień jest, aby osoba ta przejęła wszystkie wynikające z umowy obowiązki. Przeniesienie uprawnień i przejęcie obowiązków staje się skuteczne wobec organizatora turystyki, jeżeli klient zawiadomi go o tym przed rozpoczęciem imprezy turystycznej w terminie określonym w umowie.

Źródło:

- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych,

- Cybula Piotr, Usługi turystyczne. Komentarz

- http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_024_17.PDF