Dolny Śląsk: W regionie chcą chronić współczesne budynki

- Lista wartościowych obiektów architektury współczesnej nie jest zamknięta ani kompletna. Traktujemy ją jako pretekst do dyskusji na ten temat i dopisywania kolejnych pozycji - mówi Janusz Korzeń, dyrektor Wojewódzkiego Biura Urbanistycznego we Wrocławiu i generalny projektant planu. - Przecież nie wszystko w powojennej architekturze było złe. Na naszych oczach giną ciekawe obiekty, np. wyburzono w Warszawie Supersam, jeden z najlepszych przykładów konstruktywizmu. Proponując ochronę takich obiektów, dbamy o naszą, dolnośląską tożsamość.

Legnicki konserwator zabytków Zdzisław Kurzeja pomysł popiera: - Niski pokłon kolegom z Wrocławia, którzy o tym pomyśleli - komentuje.

Co ważne, same zapisy w wojewódzkim planie nie będą oznaczać automatycznie ograniczeń dla inwestorów. Takie zapisy mają być wskazówką, by przy ustalaniu szczegółowych zasad ochrony czy możliwych przekształceń w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględnili szczególne wartości kulturowe tych obiektów.

- Postulaty zawarte w planie województwa nie mają charakteru obligatoryjnego - podkreśla Janusz Korzeń. - Samorządy same będą podejmowały w tej sprawie decyzje.

Bez ochrony cenne (choć niekoniecznie dziś doceniane) obiekty mogą zniknąć z pejzażu dolnośląskich miast. Tak się stało z kioskiem-poczekalnią u zbiegu ulic Chojnowskiej i Dziennikarskiej w Legnicy, rozebranym w 2006 roku w związku z budową galerii handlowej Ferio. Budynek należał do unikatowych przykładów architektury awangardowej, inspirowanej przez holenderską grupę artystyczną De Stijl. Zostały już tylko zdjęcia.

Władze Jawora doceniają walory dwóch arkadowych pierzei Rynku, odbudowanych z wojennych zniszczeń na przełomie lat pięćdziesiątych i sześć-dziesiątych na podstawie projektu Marii i Stefana Müllerów. Do dziś w uczelniach kształcących architektów podaje się je za przykład nowoczesnej architektury harmonijnie wpisującej się w zabytkowy kontekst, wzór szacunku dla historii.
Objęcie ochroną budynków po byłej kopalni miedzi w Iwinach daje szansę na uratowanie np. hali po flotacji, demolowanej przez wandali i zbieraczy złomu.

Prof. Agnieszka Zabłocka-Kos, historyk sztuki z Uniwersytetu Wrocławskiego, zdaje sobie sprawę, że lista Wojewódzkiego Biura Urbanistycznego wymaga uzupełnień i korekt.
- Lista jest dosyć przypadkowa i dowodzi, jak pilne jest zrobienie pełnej inwentaryzacji obiektów Dolnego Śląska - podkreśla Agnieszka Zabłocka-Kos.

Z grupą współpracowników przygotowała ona wykaz 60 najciekawszych realizacji w powojennej architekturze Wrocławia.

- Zamierzamy wyjść z podobnym projektem wobec Dolnego Śląska, bo wartość architektoniczna tego, co powstało po 1945 roku, jest nierozpoznana - mówi prof. Agnieszka Zabłocka-Kos.
- Nasza rola, rola historyków sztuki, polega na tym, aby wskazać, co wśród tej architektury jest wartościowe, aby można było to chronić.

60 z Wrocławia

Wrocław jako jedno z pierwszych miast w Polsce może pochwalić się kompletną oceną walorów powojennej architektury. Na liście 60 najcenniejszych budynków są m.in. galeriowiec przy ul. Kołłątaja, wieżowce na placu Grunwaldzkim, bloki z Nowego Targu, pawilony handlowe przy Grabiszyńskiej 22-34, kino Warszawa. Lista wzbudziła protesty i spory, niekoniecznie natury estetycznej. Po prostu okazało się, że część wskazanych do objęcia ochroną obiektów leży na atrakcyjnych działkach, więc najwygodniej byłoby je wyburzyć. Podobnie będzie pewnie na Dolnym Śląsku.

Co z powojennej architektury Dolnego Śląska warto ocalić przed zniszczeniem? Pisz!