Srebrny KGHM – bo zagłębie to nie tylko miedź

Każdego dnia, z terenu trzech kopalni należących do KGHM – Zakładów Górniczych Lubin, Rudna i Polkowice-Sieroszowice, tysiące ton skalnej rudy trafiają na powierzchnię, gdzie są wzbogacane, przerabiane i zmieniane na miedź, srebro, złoto. Jak to się dzieje, że z kawałka kamienia, który górnicy rozdrabniają na kracie w końcowym etapie przeróbki otrzymamy sztabkę cennego kruszcu. To nic prostszego. Nad tym akurat pracują huty – legnicka i głogowska, które w swoich piecach przetapiają koncentrat i w późniejszym etapie procesu metalurgicznego oddzielają cenne składniki od miedzi.

Ktoś porównał hutę do wielkiej kuchni, w której zawartość kadzi przelewa się z jednej w drugą, a w każdej z nich „metaliczna zupa” robi się bogatsza, czystsza, cenniejsza. Warto wspomnieć, że do pracujących na okrągło pieców hutniczych jedynie w 2015 roku trafiło 1,8 mln t koncentratu miedzi, a ten z kolei został zrobiony z 31 mln t rudy, która w początkowym etapie zawierała jedynie 1,5 proc. tego metalu. Jednak to dopiero początek długiego procesu, który rozpoczyna się w Zakładach Wzbogacania Rud, a kończy w procesie elektrorafinacji hutniczej.

Co powstanie w trakcie produkcji miedzi?

MIEDŹ KATODOWA – powstaje z surowej miedzi poddanej procesowi rafinacji ogniowej w piecach anodowych, którą odlewa się w postaci anod i poddaje kolejnemu procesowi - rafinacji elektrolitycznej, z której otrzymuje się miedź katodową wysokiej czystości Cu min 99,99%. Spełniają one najwyższe wymogi jakościowe i są zarejestrowane jako gatunek „A” na Londyńskiej Giełdzie Metali (LME) pod trzema markami: HMG-S, HMG-B i HML oraz na Giełdzie Kontraktów Futures w Szanghaju. Głównymi odbiorcami katod są producenci walcówki, prętów, płaskowników, rur, blach i taśm.

WALCÓWKA – to miedziany drut, o średnicy 8 mm i o długości ok. 10km w jednym kręgu, które powstają w Hucie Miedzi Cedynia. Materiałem wsadowym do ich produkcji są katody miedziane, głównie z produkcji własnej KGHM. Walcówka jest produkowana i dostarczana na rynek w klasach jakości dopasowanych do wymagań klienta. Głównymi konsumentami walcówki jest przemysł kablowy, samochodowy, elektromaszynowy i elektrotechniczny.

DRUT OFE I WLEWKI MIEDZIANE - Drut o średnicach od 8mm do 24mm produkowany jest w dwóch odmianach: drut z miedzi beztlenowej w gatunku Cu-OFE oraz drut CuAg(OF) z miedzi beztlenowej zawierającej srebro. Produkt ostatecznie trafia do nabywców w przemyśle kablowym zarówno z przeznaczeniem na druty cienkie, emaliowane, jak i kable odporne na ogień oraz kable przenoszące dźwięk i obraz. Drut beztlenowy zawierający srebro znajduje zastosowanie w produkcji trolei, komutatorów i innych specjalistycznych zastosowań o wysokiej przewodności.
Z kolei wlewki miedziane z miedzi katodowej przetopionej i odtlenionej trafiają do przemysłu budowlanego (do produkcji rur) oraz przemysłu elektrotechnicznego (do produkcji taśm, prętów i kształtowników).

W procesie elektrorafinacji jeśli oddzielimy miedź od całej reszty uzyskamy srebro, złoto, ołów, selen, nikiel i ren. Podczas przetapiania koncentratu uzyskujemy jeszcze jeden półprodukt kwas siarkowy z zastosowaniem do nawozów i chemii gospodarczej.

Proces produkcji w zasadzie niewiele się różni, bo w hutach KGHM wszystko oprócz miedzi jest tzw. produktem ubocznym. Jednak ze względu na to, że popyt na metale szlachetne nie zmienia się od lat, KGHM wykorzystuje wszystko co może przerobić, przetopić i sprzedać. Jest to doskonałe rozwiązanie ze względów finansowych – ponieważ rok rocznie przynosi spore zyski miedziowemu holdingowi, ale również ze względu na ochronę środowiska naturalnego. Kolejne procesy umożliwiają odzysk cennych pierwiastków, które zalegają w szlamach i pyłach po produkcji katod miedzianych.

Cenne szlamy Polskiej Miedzi.

SREBRO ELEKTROLITYCZNE - jest produkowane w postaci sztabek lub granul o zawartości srebra 99,99%. Posiadają one certyfikat rejestracji na nowojorskiej Giełdzie Handlowej NYMEX oraz certyfikaty Dobrej Dostawy, wystawione przez London Bullion Market Association oraz Dubai Multi Commodities Centre. Głównymi odbiorcami srebra produkowanego w KGHM są instytucje finansowe, przemysł jubilerski, przemysł elektroniczny i elektryczny oraz producenci monet i medali. W 2014 roku wyprodukowano go 1256 ton. W roku 2015 do chwili obecnej – 1035 ton.

ZŁOTO – w postaci sztabek o wadze od 0,5 kg do 12 kg zawierających 99,99% złota trafia do przemysłu jubilerskiego, banków i przemysłu elektrycznego. Produkcja złota w 2014 roku sięgnęła w KGHM poziomu 2575 kg. W trzech kwartałach tego roku wyprodukowano 1932 kg.

OŁÓW SUROWY i RAFINOWANY - ołów surowy zawiera zazwyczaj ok. 99% ołowiu oraz różnego rodzaju domieszki, które znacznie pogarszają jego jakość. W celu otrzymania czystego ołowiu poddawany jest procesowi rafinacji ogniowej w wyniku której wzrasta czystość i wartość tego metalu. W 2014 roku w wydziale ołowiu Huty Miedzi Głogów wytworzono 27 tys. ton ołowiu surowego, w tym roku już 23,8 tys. t. Z kolei ołowiu rafinowanego wyprodukowanego w Hucie Miedzi Legnica było odpowiednio 26 tys. t, a w bieżącym roku wytworzono go już 24,2 tys. t.

REN METALICZNY – w KGHM stanowi również produkt uboczny procesu produkcji miedzi. Jest to cenny i bardzo rzadki metal. Jego temperatura topnienia wynosi 3186°C. Ze względu na swoje unikalne właściwości ren używany jest m.in. do produkcji części turbin silników odrzutowych, turbin gazowych oraz osłon pojazdów kosmicznych. Zastosowanie renu umożliwia pracę silników przy wyższych temperaturach, co poprawia ich osiągi pozwalając jednocześnie na efektywniejsze zużycie paliwa. Metal ten znajduje zastosowanie również przemyśle petrochemicznym, w którym wykorzystywany jest jako katalizator w produkcji wysokooktanowych benzyn. Stosowany jest również do produkcji elementów grzewczych, styków elektrycznych, elektrod, elektromagnesów, lamp próżniowych i rentgenowskich, żarówek błyskowych, powłok metalicznych czy elementów silników rakietowych. Ren metaliczny produkowany przez KGHM ma postać szarych tabletek. Wysoka jakość renu metalicznego KGHM gwarantowana jest certyfikatami uznanych laboratoriów światowych, a stabilność jakości oraz dostaw posiadaniem przez KGHM stałego źródła tego metalu – własnych depozytów miedzi zawierających ten cenny pierwiastek.

NADRENIAN AMONU - ma wygląd białego proszku. Stosowany jest w przemyśle petrochemicznym do produkcji katalizatorów w celu uzyskania wysokooktanowych benzyn. Stanowi również półprodukt do produkcji proszku renu oraz renu metalicznego.

PROSZEK RENU - Proszek renu ma zastosowanie m.in. w przemyśle medycznym. Wykorzystywany jest jako dodatek do superstopów stosowanych przy produkcji komponentów wymagających odporności na wysokie temperatury, m.in. elementów silników dla przemysłu lotniczego, turbin gazowych, żarników oraz osłon termicznych. Trwają również intensywne prace nas wykorzystaniem renu jako składnika mieszanek stosowanych w drukarkach 3D. Proszek renu o minimalnej zawartości renu 99,7% produkowany jest na indywidualne zamówienie klienta.

W Hucie Miedzi Głogów i Hucie Miedzi Legnica powstają również:

Kwas siarkowy – (646 tys. t w 2014 r. i 552 tys. t do października 2015 r.)
Selen - (908 ton w 2014 r. i 69 ton do października 2015 r.)
Koncentrat Pt-Pd – (137 kg w 2014 r. i 117 kg do października 2015 r.)
Siarczan niklawy – (2658 ton w 2014 r. i 1819 ton do października 2015 r.)
Żużel szybowy - (797 tys. t w 2014 r. i 1099 tys. t do października 2015 r.)
Wlewki – (8,8 tys. t w 2014 r. i 10,6 tys. t do października 2015 r.)
Kwas siarkowy - (538 tys.t w 2014 r. i 452 tys. t do października 2015 r.)
Siarczan miedzi – (5832 tony w 2014 r. i 4898 ton do października 2015 r.)