Skąd się wzięła nasza flaga narodowa? (HISTORIA)

Pomijając sam początek istnienia flag, chorągwie czy sztandary od zawsze były dla żołnierza czymś najważniejszym. Miłośnicy filmu Aleksandra Forda "Krzyżacy", zrealizowanego na podstawie powieści noblisty Henryka Sienkiewicza, doskonale znają scenę, w której polski rycerz w czasie bitwy pod Grunwaldem resztkami sił broni przed krzyżakami polskiej flagi. Pada w końcu pod ciosami mieczy, a Krzyżacy wznoszą triumfalne okrzyki. Po chwili jednak sztandar odbija dzielny Zbyszko z Bogdańca.

- W czasie kampanii wrześniowej polskie oddziały ukrywały przed Niemcami swoje chorągwie. Broń można było oddać, sztandar - nigdy - opowiada profesor Rościsław Żerelik, historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego. Trudno też o bardziej symboliczny gest niż ten, z jakim kojarzy się zwycięska defilada wojsk w Moskwie po zakończeniu II wojny światowej - żołnierze rzucali pod nogi Józefa Stalina zdobyczne hitlerowskie sztandary. Zdobycie wrogiej flagi (chorągwi, sztandaru) to do dziś największy splendor dla żołnierza. Utrata własnej jest największą hańbą.

Profesor Żerelik dodaje, że taki stosunek do flagi wpaja się nam od najmłodszych lat, bo choćby harcerze zdobywają symbole drużyn przeciwnych. Ale choć dla Polaków flaga narodowa jest czymś bardzo ważnym, to profesor Żerelik zwraca uwagę, że często - nieświadomie - jest niestety profanowana. - Najczęściej na meczach reprezentacji naszego kraju i zawodach sportowych w różnych dyscyplinach. To na flagach bowiem kibice często wypisują nazwy miejscowości, z których pochodzą. Można też z flag wyczytać różne hasła. Mało kto chyba jednak wie, że to działania nielegalne, bo flaga narodowa jest chroniona prawem. Nie wolno na niej dokonywać żadnych zmian - tłumaczy profesor.

O tym zakazie pewnie nie mają też pojęcia... pielgrzymi, którzy z narodowymi flagami pokrytymi nazwami swoich miejscowości wędrują na plac Świętego Piotra w Rzymie czy na Jasną Górę.

Skąd takie kolory w naszej fladze? Dlaczego polska flaga jest biało-czerwona? - Barwy flagi zostały wzięte z herbu Królestwa Polskiego, którym był biały orzeł na czerwonej tarczy. Kolory te w czasach średniowiecza były bardzo popularne - mówi profesor Rościsław Żerelik. - Proszę zwrócić uwagę, jak wiele krajów ma właśnie takie barwy, w tym kraje związkowe Niemiec i Austrii.

Co ciekawe, identyczną flagę miały Czechy, a także - krótko - Czechosłowacja. Dla odróżnienia od polskiej dołożono więc niebieski trójkąt, który symbolizował Słowację. - Na dobrą sprawę teraz Czesi mają nieaktualną flagę - uśmiecha się profesor Żerelik. - Ale nie chcieli jej zmienić po rozpadzie Czechosławacji, żeby nie mieć takiej samej jak my - dodaje.

Mimo że barwy naszej flagi wynikają z kolorystyki herbu, nie brak legend na temat ich pochodzenia. Jedna z najpopularniejszych opowiada o Lechu, Czechu i Rusie. Ten pierwszy, mityczny założyciel naszego narodu, miał zobaczyć pięknego białego orła, na tle czerwonego zachodzącego słońca. Z tego zachwytu Lecha orzeł wylądował w naszym godle, a heraldycy dodają, że biel symbolizuje niepokalanie i uczciwość, zaś czerwień to odwaga i waleczność. Profesor Żerelik tłumaczy też, jak należy wieszać flagę poprawnie. Problem pojawia się bowiem, gdy wieszamy flagę przy drzewcu. - Wtedy kolor biały musi być bliżej drzewca - precyzuje naukowiec.

Wrocławska flaga też była biało-czerwona

Warto też wspomnieć o fladze Wrocławia, która przed wojną była czerwono-biała. Kolory czerwony i biały umieszczone były na fladze w formie poziomych pasów - czterech (2 czerwone + 2 białe) lub pięciu (3 czerwone + 2 białe). Dlaczego? Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego Wrocławia, tłumaczy, że ze względu na hanzeatycką przeszłość miasta. Jednak, jak tłumaczy dyrektor Łagiewski, barwy Wrocławia określono pierwszy raz w 1530 roku. I były to kolory żółty oraz czerwony - bo takie występują również we wrocławskim herbie. Po II wojnie światowej, kiedy Wrocław znalazł się w granicach Polski, właśnie te barwy uznano za najlepsze dla nowej flagi stolicy Dolnego Śląska. Co dokładnie oznaczały kolory?

- Dotarłem do informacji w niemieckich źródłach. Wynika z nich, że to nawiązania do koloru wosku. Żółty symbolizował władzę miejską, a czerwony władzę cesarską - wyjaśnia Maciej Łagiewski.

Niekiedy flagi są dziwne

Na świecie jest kilka flag, których wygląd można uznać za dziwny. Na przykład flaga Mozambiku. To afrykańskie państwo na fladze ma książkę, motykę, a także AK-47, czyli popularnego kałasznikowa. Te trzy elementy są wpisane w gwiazdę, podobną do tej wykorzystywanej w symbolice charakterystycznej dla Związ-ku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Na fladze Maroka widnieje zaś... pentagram. Jednak zawiedzeni będą ci, którzy myślą, że ma on związek z kultem Szatana. Pięcioramienna gwiazda oznacza pięć podstawowych zasad islamu. Zaś sama gwiazda to życie, mądrość i zdrowie.

Inne afrykańskie państwo - Benin - miało swego czasu chyba najciekawszą flagę na świecie. Przedstawiała dwóch mężczyzn, z których jeden obcinał mieczem głowę drugiego. Teraz Benin ma flagę z kolorami: zielonym, żółtym i czerwonym. Wielce zachęcająca flagę ma za to Guam. Ta niewielka wyspa w południowej części archipelagu Marianów, w Mikronezji, jest zależna od Stanów Zjednoczonych. Na jej fladze widać ocean, plażę, żaglówkę oraz palmę. Nic dziwnego, wszak główną gałęzią gospodarki Guam jest turystyka.