Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Jan Miodek: Denerwujące "na ile?"

Jan Miodek
Mikołaj Nowacki
Gdy przed 43 laty zaczynałem redagowanie tej rubryki, bardzo często musiałem przypominać rodakom, że wyrażenie na ile? jest niepoprawnym wariantem form po ile?, po czemu? i że zamiast konstrukcji w rodzaju na ile ta kiełbasa?, na ile pomarańcze? bezwzględnie należy używać zdań typu po ile (po czemu) ta kiełbasa?, po ile (po czemu) pomarańcze? Ale jakoś szczęśliwie skończył się czas nieszczęsnego po ile?, w przytoczonych wyżej kontekstach wykorzystywanego.

Wszelkie rekordy popularności zaczyna za to bić _na ile? _odpowiadające tradycyjnym połączeniom wyrazowym _w jakim stopniu?, jak dalece? _Widzę więc i słyszę dookoła: "Skąd mogliśmy wiedzieć, na ile go to urazi?", "Ciekaw jestem, na ile te prognozy się sprawdzą", "Zastanawiali się, na ile jest to niebezpieczne", choć wszystkie wydawnictwa uznają za poprawne wypowiedzenia: "Skąd mogliśmy wiedzieć, _w jakim stopniu (jak dalece) _go to urazi?", "Ciekaw jestem, _w jakim stopniu (jak dalece) _te prognozy się sprawdzą", "Zastanawiali się, _w jakim stopniu (jak dalece) _jest to niebezpieczne".

Niepoprawne a modne formy przenikają, niestety, do kolejnych utartych schematów składniowych. Manieryczne na dzień dzisiejszy _np. powoduje, że zamiast w zgodzie z normą i logicznie powiedzieć: "_Do dziś _nie oddał mi długu", "W tej chwili _nie mogę tego załatwić", "_W tym momencie _patrzyłem w przeciwnym kierunku", rodacy tworzą połączenia: "Na dziś nie oddał mi długu", "Na tę chwilę nie mogę tego załatwić", "Na ten moment patrzyłem w przeciwnym kierunku".

Podobne spustoszenie w polskiej składni czyni nieszczęsne _na ile? _Oto coraz częściej słyszę: "Na ile bilety będą tańsze?", "Na ile wzrośnie cena?", "Na ile mniej się teraz płaci?". A przecież należy się tu posłużyć wyrażeniem _o ile?: "O ile _bilety będą tańsze?", "_O ile _wzrośnie cena?", "_O ile _mniej się teraz płaci?".

Wróćmy na koniec do zdań: "Skąd mogliśmy wiedzieć, w jakim stopniu go to urazi?", "Ciekaw jestem, w jakim stopniu te prognozy się sprawdzą", "Zastanawiali się, w jakim stopniu jest to niebezpieczne". Uważni Czytelnicy mogą zapytać, dlaczego po pierwszym z nich postawiłem pytajnik, a po drugim i trzecim nie uczyniłem tego - tak jak nie zwieńczyłem pytajnikiem ostatniego wypowiedzenia. - Odpowiedź jest prosta: pytajnik stawiamy na końcu wypowiedzenia złożonego tylko wtedy, gdy zdanie nadrzędne jest pytające. Ponieważ konstrukcja nadrzędna "skąd mogliśmy wiedzieć?" jest pytająca, na końcu całego pierwszego wypowiedzenia musiał się znaleźć pytajnik. Nie są natomiast zdaniami pytającymi nadrzędne konstrukcje "ciekaw jestem", "zastanawiali się" i "uważni czytelnicy mogą zapytać". To dla piszących sygnał, że po zdaniach podrzędnych - na końcu całego wypowiedzenia - nie wolno stawiać pytajnika.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Jan Miodek: Denerwujące "na ile?" - Gazeta Wrocławska

Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska