Wszystkie one są poprawne - powiedzmy od razu. Postacie z "c" urabiane od szeregu bełkotać, łopotać, dreptać, chłeptać, szeptać, plątać, druzgotać, łomotać, deptać były pierwotne i przez wieki jedyne, a ponadto - co najważniejsze - całkowicie uzasadnione, bo spółgłoska "t" wymienia się w naszym języku właśnie na "c", "ć", a nie na "cz" (bełkotać - bełkocący, dreptać - drepcą - tak jak kobieta - kobiecie - kobiecy, kmiotek - kmieć - kmiecy, powrót - powracać - powrócić itp.).
Dlaczego w takim razie we współczesnej polszczyźnie formy typu bełkocący, drepcą, szepcę, drepcemy, depcecie pojawiają się coraz rzadziej, przegrywając, i to wyraźnie, z postaciami wtórnymi z "cz", a więc bełkoczący, drepczą, szepczę, drepczemy, depczecie?
Dał tu o sobie znać mechanizm przesadnej poprawności - tzw. hiperpoprawności. Ponieważ mazurzenie, czyli wymowa typu "syja", "zyto", "cysty", "zaba" (szyja, żyto, czysty, żaba), jest najsilniej odbierane przez ogół mówiących jako typowa cecha gwarowa (od wieków panująca na całym prawie Mazowszu, w Małopolsce, na Opolszczyźnie), w pewnym momencie ciąg bełkocący, drepcą, szepcę, drepcemy, depcecie z pierwotnym i uzasadnionym morfonologicznie "c" zaczęto wymieniać na "lepszy" - z wtórnym "cz": bełkoczący, drepczą, szepczę, drepczemy, depczecie. Dziś - powtórzmy - jest już on prawie wyłączny. I jeszcze jeden cytat ze "Stillera": "Piękny to targ, nie smutny, ale jakiś niesamowity. To niechlujstwo ma w sobie coś demonicznego, coś z klątwy". Przywołałem go, bo znalazł się w nim przymiotnik niesamowity, użyty w kontekście demoniczności, klątwy. Kontekst ów chciałbym przy tej okazji szczególnie podkreślić. A dlaczego? Ano dlatego, że rozumiejąc potrzeby stylistycznej ekspresji, stwierdzam od wielu lat zbyt częste posługiwanie się określeniami niesamowity, niesamowicie. Tymczasem tradycyjne znaczenie tych form kryje w sobie właśnie ów odcień niepokoju, lęku, grozy, demoniczności (niesamowity sen, widok, wyraz oczu, twarzy). Nie przesadzajmy z niesamowitością! - chciałbym dlatego zawołać. Coś jeszcze może być niezwykłe, nadzwyczajne, jedyne w swoim rodzaju, niepowtarzalne, intensywne, ogromne. Ileż mamy określeń do zagospodarowania - nie tak egzaltowanych, a przede wszystkim nie tak nadużywanych!
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
