Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Sztuka dobra albo sztuka zła

Ewa Kaszewska
Ewa Kaszewska, kuratorka galerii 2. Piętro we Wrocławiu
Ewa Kaszewska, kuratorka galerii 2. Piętro we Wrocławiu Paweł Relikowski
PRL skończył się 20 lat temu. W tym czasie pojawiło się nowe zjawisko - sztuka obciachu.

Irytuje mnie określenie "sztuka z PRL-u". Sztuka jest albo dobra, albo zła. PRL skończył się 20 lat temu. Cały XX wiek należał w sztuce, także polskiej, do nowatorów i eksperymentatorów. Były jedynie dwie kilkuletnie wpadki związane z ideologią. Przed wojną za Hitlera i Mussoliniego, po wojnie za Stalina. Powstawała wtedy sztuka nacechowana ideologią i wyraźną manierą. Słaba.
Jeśli określenie "sztuka z PRL" dotyczyłoby cezury czasu, to warto przypomnieć naszych wrocławskich peerelowskich artystów i ich dzieła. W teatrze prym wiedzie Laboratorium Grotowskiego, Pantomima Tomaszewskiego. Ale jest też Kalambur Bogusława Litwińca czy Gest Andrzeja Leparskiego.

W tym czasie powstała większość poezji Tadeusza Różewicza, Urszuli Kozioł, Tymoteusza Karpowicza, Marianny Bocian, Janusza Stycznia. Swoje obrazy namalowali: Waldemar Cwenarski, Eugeniusz Geppert, Józef Hałas, Alfons Mazurkiewicz. W fotografii eksperymenty twórcze prowadzili Natalia i Andrzej Lachowiczowie. Na styku poezji i plastyki działał Stanisław Dróżdż. Gdzieś w tle tego wszystkiego wielki nowator, autor linii nieskończonych - Wacław Szpakowski.

Tak więc wrocławska twórczość w PRL miała się całkiem dobrze. Zwłaszcza tam, gdzie nie dawały się we znaki przeszkody technologiczne, materiałowe. Takie niestety dotyczyły rzeźby i architektury. Dlatego ważne jest, aby prace o wysokim walorze artystycznym, ale naruszone zębem czasu, przetrwały. Należą do nich niewątpliwie mozaiki Hałasa na budynkach Podwale 45 i 47, rzeźba Jagusi Tadeusza Tellera przed Hutmenem i para łabędzi Jerzego Boronia przed Dolmedem. One są tak samo z PRL, jak wiersze Różewicza!
Ale największego psikusa w miejskiej sztuce dostarczyły nam nowe czasy, ostatnich kilkanaście lat. Powstawały wtedy dzieła nie tylko słabe, ale wręcz urągające poczuciu dobrego smaku i estetyki. Psujące miasto. Do tego w nadzwyczajnych kontekstach, często nieopodal i pod okiem instytucji wielkiej sztuki. Rzeźba poświęcona polskim ofiarom na Kresach Wschodnich - przed budynkiem Akademii Sztuk Pięknych, pomordowanym w Katyniu - przed Muzeum Narodowym, nieszczęsny Chrobry pręży się i rozpiera między gmachem opery Langhansa, gotycką świątynią i wspaniałą Renomą Dehnburga i Maćkowa.

Najsmutniejsze, że prawdziwą ofiarą tych obiektów są ważne idee, dla których powstawały. A przecież wiadomo, że silne wrażenie na odbiorcach robi znakomita forma! Nie krzyk.
Najlepszym przykładem jest tutaj pomnik Ofiar Holokaustu autorstwa Richarda Serry i Petera Eisenmana, zrealizowany w sercu Berlina. Wchodząc w labirynt ciemnych, nierównych prostopadłościanów, czujemy lęk i samotność. Chociaż trochę zbliżamy się wtedy do ofiar. Współczujemy im.

Jeśli określenie "sztuka z PRL" miewa zabarwienie lekceważące i wypowiadane nieco z góry, to warto podkreślić, że wokół pojawiło się nowe zjawisko - sztuka obciachu. I tak będziemy odbierani przez potomnych.

***
Ewa Kaszewska, kuratorka galerii 2. Piętro we Wrocławiu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Sztuka dobra albo sztuka zła - Gazeta Wrocławska

Wróć na gazetawroclawska.pl Gazeta Wrocławska