Kształcenie to jest misja, a nie sposób na dorobienie

Czy wręcz lawinowy proces powstawania szkół wyższych, które nie zawsze mogą zapewnić właściwy poziom dydaktyczny, nie prowadzi do deprecjacji wykształcenia wyższego i niebawem nie stwierdzimy, że licencjat to odpowiednik dawnej matury?

Jestem zdania, że masowe tworzenie szkół wyższych, seryjna produkcja magistrów prowadzi do obniżenia rangi wyższego wykształcenia. W szczególności nie powinny powstawać szkoły, które są utworzone dla celów zarobkowych, bo prowadzenie studiów wyższych musi być misją.
Obserwujemy obniżenie poziomu kształcenia, nie znaczy to jednak, że musimy się z tym zgadzać i nie dyskutować o tym problemie. Jesteśmy teraz w trakcie poważnych zmian w procesie dydaktycznym, które mają na celu podniesienie jakości kształcenia. I zdajemy sobie sprawę z tego, że będzie to związane ze zmniejszaniem liczby szkół wyższych w Polsce.

Co w systemie polskiego szkolnictwa wyższego trzeba natychmiast poprawić i jakie są na to szanse?

Trzeba zmienić bardzo wiele. Ważne jest propagowanie konkurencyjności opartej na walce o jak najwyższą jakość procesu naukowo-dydaktycznego, a nie tylko o współzawodnictwo w ilości pozyskanych studentów, czyli "budowanie marki uczelni poprzez jakość".
Groźne jest to, że proponowany model reformy szkolnictwa wyższego ignoruje fakt istnienia uczelni o znaczeniu ponadregionalnym. Pominięcie ich roli w kształtowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej oraz budowaniu internacjonalizacji studiów rodzi obawę przed sprowadzeniem wszystkich polskich uczelni do roli regionalnej.

Kolejny temat to lepsze wykorzystanie potencjału badawczego i dydaktycznego polskich uczelni - między innymi ograniczenie wieloetatowości w szkołach wyższych. Na drugie zatrudnienie lub prowadzenie działalności gospodarczej powinna być w każdym przypadku wydawana zgoda rektora lub kierownika jednostki naukowej. Na poprawę jakości kształcenia może wpłynąć wprowadzenie przez Państwową Komisję Akredytacyjną dwóch rodzajów ocen: programowej (kierunku studiów) oraz instytucjonalnej (podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni).

A co z reformą studiów i prawami studentów?

Tu również jest wiele do zrobienia. Banki niechętnie udzielają studentom kredytów na naukę, a są przypadki, że zwykła pożyczka jest na bardziej korzystnych warunkach. Te pieniądze są dla nich niedostępne, bo mają przecież "swój" kredyt.

Również zmiany w funduszach stypendialnych powinny zostać ponownie przemyślane. Dotychczasowy system, uzależniający wypłatę stypendiów od wysokości średniej oraz liczby studentów, którym się należy to świadczenie, sprawdza się w praktyce. Jest propozycja - rozciągnięcie tej dobrej praktyki na pozostałe uczelnie, np. udzielanie stypendiów 10 proc. najlepszych studentów, a nie wszystkim, którzy osiągną odpowiedni próg średniej.

Za złe rozwiązanie uważam natomiast uzależnienie otrzymania stypendiów naukowych od publikacji w czasopismach naukowych, uczestnictwa studenta w organizacjach studenckich lub pracy w wolontariacie. Stypendia naukowe powinny być uzależnione od średniej ocen, która najlepiej oddaje zaangażowanie w naukę.

Również losowa zapomoga nie powinna być ograniczona - jak jest to proponowane - tylko dla tych najbiedniejszych studentów, otrzymujących świadczenia z funduszu socjalnego, lecz powinna być dla wszystkich, których spotkają sytuacje losowe.