Archiwa z Polski, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy będą chronić wspólne dziedzictwo

Naczelny dyrektor Archiwów Państwowych w Polsce Paweł Pietrzyk podczas uroczystości w Muzeum Narodowym w Lublinie powiedział, że ważnym celem porozumienia jest połączenie wspólnego dziedzictwa dokumentacyjnego I Rzeczypospolitej, które zostało przejęte przez poszczególne kraje.

- Chodzi o to, żeby ono było jak najbardziej dostępne dla badaczy, korzystających i wszystkich osób zainteresowanych różnego rodzaju poszukiwaniami – stwierdził Pietrzyk.

- Dokumenty dotyczące Polski są przechowywane poza jej granicami. Są w Ukrainie, Estonii, na Litwie, Łotwie. I odwrotnie, część dokumentacji dotyczącej funkcjonowania tamtych państw jest przechowywana w naszych zasobach – powiedział dyrektor. - Dzięki technologii możemy spowodować, że przy dobrym współdziałaniu będziemy mogli dosyć sprawnie skanować tę dokumentację, umieszczać ją na naszym portalu i udostępniać ją użytkownikom – wyjaśnił.

Mówiąc o podpisanym w czwartek pięciostronnym porozumieniu, Pietrzyk wskazał, że inauguruje ono międzynarodowy program pt. "Wspólne dziedzictwo archiwalne". Również w czwartek delegacje archiwów zamierzają przygotować harmonogram dalszych spotkań i plan dalszych działań.

Zawarcie porozumienia poprzedziły dwuletnie przygotowania. Katalizatorem była rosyjska napaść na Ukrainę.

- Każdy najeźdźca, który decyduje się na zbrojną agresję na dany kraj, zaczyna od zagrabienia archiwów. To jest rzecz fundamentalna, z której nie wszyscy - szczególnie w okresie pokoju i dobrobytu - chcą sobie zdawać sprawę. Dlatego potrzebujemy silnej kooperacji na poziomie międzynarodowym, żeby również naszym rządom uzmysławiać, jak ważne jest to, żeby na co dzień chronić dziedzictwo dokumentacyjne – wyjaśnił Pietrzyk.

Jak dodał, porozumienie ma otwarty charakter, i wyraził nadzieję, że w przyszłości dołączą do niego inne państwa, np. Białoruś.

Dyrektor Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego Ramutis Kurpe również wyraził nadzieję, że w przyszłości współpraca obejmie także innych partnerów.

- Tak jak kiedyś Rzeczpospolita rozciągała się od morza do morza. Mam nadzieję, że będzie to współpraca partnerska, w tym naukowa – powiedział.

- Mamy wiele wspólnego, wspólną przeszłość, przeszliśmy przez podobne traumy w historii, próbowano nas wypchnąć z Europy, ale zawsze tam wracaliśmy, bo tu jest nasze miejsce. I dzisiaj łączymy siły na niwie archiwalnej, aby na tej Europie zostawić trwały ślad – dodała zastępczyni dyrektora Archiwum Narodowego Łotwy Inguna Slaidina.

- Tworząc projekt wspólnego dziedzictwa, przyczyniamy się do ochrony dziedzictwa światowego, globalnego. Wszelkie straty w archiwach, źródłach, zasobach - bez względu na to, w którym kraju mają miejsce - są stratą dla dziedzictwa globalnego – stwierdził naczelny dyrektor Archiwów Estonii Priit Pirsko.

Przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy Anatolii Khromov podczas uroczystości podziękował kolegom z Polski i państw nadbałtyckich za wsparcie w czasie rosyjskiej agresji.

- Otrzymaliśmy bardzo szeroko zakrojoną pomoc w postaci wsparcia nie tylko politycznego, ale też materialnego, fachowego, w postaci sprzętu, oferty warsztatów, spotkań na terenie Polski i innych krajów – powiedział.

Jak podała Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w komunikacie, podpisane porozumienie nawiązuje do polityki UNESCO i koncepcji wspólnego dziedzictwa historycznego – rozproszonego w wyniku różnych wydarzeń dziejowych i przechowywanego w różnych państwach. Będzie także podstawą wspólnych działań zabezpieczających unikalne zbiory źródłowe, przyczyni się do rozwoju wzajemnych kontaktów, wymiany doświadczeń oraz sprawniejszej realizacji wspólnych inicjatyw dotyczących ochrony, cyfryzacji oraz ułatwień dostępu online do materiałów archiwalnych.